Derinköy, Artvin
| Derinköy | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Derinköy Derinköy'ün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1567 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 37 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08100 |
Derinköy, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Derinköy'ün eski adı Gurcani'dir. Gurcani (გურჯანი), tarihsel Gürcü coğrafyasında var olan bir yer adıdır. Nitekim günümüzde Gürcistan'ın doğu kesiminde Gurcani adını taşıyan bir kasaba bulunmaktadır. Bu yer adı Türkçeye Ğurcan ve Gurcan şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde Ğurcan / Ğorcan (غورجان) olarak geçer.[3]
Gurcani köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki eski kilise bu dönemden kalmış olmalıdır. Köyün eski kilisesi olan Gurcani Kilisesi de bu dönemden kalmıştır.[4]
Gurcani köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterinde bir köy olarak kaydedilmemiştir. Bu defterde yer alan Vartishevi'nin bir mahallesi olduğu tahmin edilebilir. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte Vartishevi köyünde 80 hanede 273 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenice, köyün nüfusunun yaklaşık 546 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[5] Nitekim Gurcani ve Vartishevi köyleri 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde birlikte kaydedilmiştir. Bununla birlikte Gurcani 1854 tarihli Kiepert haritasında "Gurdjeh" (Gurceh) şeklinde geçer.[6]
Gurcani köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağına bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. Bu yerleşim, Vartishevi köyüyle birlikte "Gurcan Vartishev" (كورجان وارطسخو) adıyla kaydedilmiştir. Salnameye göre köydeki 88 haneden oluşan köyün nüfusu 307 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de sadece erkek nüfusunun kaydedildiği anlaşılmaktadır. Bu köyün toplam nüfusunun yaklaşık 614 kişiden oluştuğu söylenebilir. İki köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 80 öküz, 85 inek, 10 at, 552 keçi ve 500 koyun kaydedilmiştir.[7]
Gurcani köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Gurcan (Гурджан) olarak kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Artvin kazasına bağlı Gurcan nahiyesinin beş köyünden biri ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Nüfusu, 82'si erkek ve 82'i kadın olmak üzere, 19 hanede yaşayan 162 kişiden oluşuyordu. Vartishevi köyü bu tespitte Vazishev (Вазихевъ) adıyla kaydedilmiş olup nüfusu sadece 8 haneden oluşuyordu. Gurcan nahiyesi Gurcani köyünün dışında, Agara (Агарае), Boselt (Босельтъ), Giashane (Гіасхане) ve Hedzor (Хедзоръ) köylerini kapsıyordu ve nüfusu 127 hanede yaşayan 1.106 kişiden oluşuyordu. Nahiyenin ve Gurcani köyünün nüfusunun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[8] Bununla birlikte Guracani köyünde Boraketi (ბორაკეთი), Ganzarti (განზართი), Kanarieti (კანარიეთი), Satibi (სათიბი), Bagati (ბაგათი), Oreketi (ორექეთი), Bagrigeti (ბაგრიგეთი), Opadziri (ოპაძირი) gibi Gürcüce yer adları günümüzde de bilinmektedir.[9]
Birinci Dünya Savaşı sonlarında Rusların Artvin sancağından çekilmesinin ardından Gurcani köyü Gürcistan'nın sınırları içinde kaldı. Nitekim bu durum 7 Mayıs 1920 tarihinde Moskova Antlşaması'yla Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Yaklaşık bir yıl sonra Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükûmeti ile Sovyet Rusya arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Artvin sancağı ve Gurcani köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10][11]
Gurcan köyü, 1922 tarihli nüfus cetveline göre Sirya nahiyesine bağlıydı ve 13 hanede yaşayan 45 kişiden oluşuyordu.[12] 1886 yılından sonra köyün nüfusunun iyice azaldığı görülmektedir. Rus idaresi sırasında Artvin sancağından Osmanlı ülkesine yoğun bir göçün gerçekleştiği bilinmektedir. Gurcani veya Gurcan Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Derin olarak değiştirilmiştir.[13] Derin köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Artvin kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 147 kişiye çıkmıştı.[14] 1965 genel nüfus sayımında Derinköy'ün nüfusu 132 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 63 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
Köyün güneyinde, yolun kıyısında yer alan Gurcani Kilisesi tek nefli bir kilisedir. Yapı günümüze belli ölçüde sağlam ulaşmıştır.[4]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Derinköy, Artvin il merkezine 50 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 36[2] |
| 2020 | 37[2] |
| 2019 | 36[2] |
| 2018 | 38[2] |
| 2017 | 39[2] |
| 2016 | 34[2] |
| 2015 | 27[2] |
| 2014 | 29[2] |
| 2013 | 43[2] |
| 2012 | 21[2] |
| 2011 | 21[2] |
| 2010 | 36[2] |
| 2009 | 41[2] |
| 2008 | 39[2] |
| 2007 | 23[2] |
| 2000 | 36[16] |
| 1990 | 69[16] |
| 1985 | 105[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Derinkoy, Turkey Page". Fallingrain.com. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Merkez Derinköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 358, ISBN 9789157871117.
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 123. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 328. 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ 1854 Kiepert Map of the Caucasus, Armenia, Kurdistan, and Azerbaijan
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 358-359, ISBN 9789157871117.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1322-1326". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 183. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022.
- ^ "Nurşen Gök "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi sayı. 41 |sayfa= 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ekim 2022.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 113.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Nisan 2024.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 88" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Nisan 2024.
- ^ a b c d "Derinköy Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
