Döşemealtı
| Döşemealtı | |
|---|---|
Döşemealtı Belediyesi | |
 Döşemealtı'nın Antalya'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Akdeniz |
| İl | Antalya |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Menderes Dal (CHP) |
| • Kaymakam | Nuri Özder |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAS) |
| Alan kodu | 242 |
Resmî site Döşemealtı Belediyesi | |
Döşemealtı, 2008 yılında kurulan Antalya'nın merkez ilçelerinden biridir. Antalya'nın kuzeyinde yer alır. El dokuması halılarıyla ünlüdür. 2022 yılı itibarıyla nüfusu 79.495'tir. 35 mahallesi vardır.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Adını Düden Şelalesi'ni besleyen Kırkgöz Gölü'nden alarak 1934 yılında Korkuteli Kızılcadağ ve çevre köylerinden gelen aileler ve daha sonra zamanın Antalya Valisi Haşim İşcan tarafından 60 adet iskân evi yaptırılmış ve bu konutlara Kıbrıs'tan gelen 60 Türk vatandaşı aile yerleştirilmesiyle Kırkgöz Yeniköy adında bir köy kurulmuştur. Bölgede göçebe olarak yaşayan Yörüklerin de yerleşik düzene geçmesiyle genişleyen bir köy olmuştur. Antalya'ya 20 km uzaklıkta olup, Antalya–Burdur karayolu üzerindedir.
Antik çağda Pamfilya kentleri ile Pisidia kentlerinin birbirine bağlayan yollardan birisi olan Derbent boğazındaki döşeme taş yolundan almıştır. Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde de işlevini sürdürmüş olan döşeme yol yakın zamana kadar Yörükler tarafından göç yolu olarak kullanılmıştır. Döşeme taşlardan oluşan bu yol Döşemealtı platosuna adını vermiş olup 4 m genişliğindedir. Bu nedenle yöre halkı "döşeme" yolun geçtiği boğazı "döşeme boğazı", yolun altında kalan düzlüğü de; "Döşemealtı" olarak adlandırmıştır.
Kırkgöz Yeniköy kurulmazdan önce Osmanlı zamanında bölgede yaşayan Karabayırlı, Nebilerli, Karamanlı, Yeni Osmanlı Yörükleri küçük köyler ve obalar oluşturmuşlardır. Bu köyler ve obalara döşeme antik yolun alt kesiminde yer alması nedeniyle Döşemealtı köyleri denilmektedir.
1970’li yıllarda Yeniköy Nahiye Müdürlüğü olması nedeni ile Kepez üstünde bulunan; Duacı, Kirişçiler, Kevşirler, Başköy, Odabaşı, Selimiye, Dereli, Çıplaklı, Kızıllı, Ekşili, Karaveliler, Killik, Camili, Ahırtaş, Bıyıklı, Kömürcüler, Yağca, Çığlık, Nebiler, Yukarı Karaman (Şimdi Düzlerçamı), Yeşilbayır, Dağbeli, Bademağacı köyleri Yeniköy nahiyesine bağlanmıştır.
1973 yılında Dağbeli ve Bademağacı'nda Belediye teşkilatları kurulmuştur.
Kırkgöz-Yeniköy 17 Aralık 1977 tarihinde 2.711 nüfusa ulaşarak belediye teşkilatı kurmuş Yerleşim alanının ismi Yeniköy olmasına rağmen belediyenin ismi "Döşemealtı Belediyesi" olarak tescil edilmiştir.
Döşemealtı'nda bulunan köylerinden olan Yeşilbayır'da, 1994 yılında nüfusu 2000'in üzerine çıkması sonucu Yeşilbayır Belediyesi kurulmuştur. 1999 yılında ise yine Döşemealtı köyü olan Yukarıkaraman ve Nebiler köylerinin birleşmesi sonucu Düzlerçamı Belediyesi, Çığlık köyünde ise Çığlık Belediyesi kurulmuştur.
2005 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarının genişlemesi sonucu, Döşemealtı'nda bulunan Döşemealtı Belediyesi, Yeşilbayır, Düzlerçamı Belediyesi, Çığlık Belediyesi Büyükşehir sınırlarına alt kademe belde belediyesi olarak katılmışlardır. Aynı tarihte Çıplaklı Köyü Döşemealtı Belediyesi'ne mahalle olarak katılmıştır.
5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 06.03.2008 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte Düzlerçamı, Yeşilbayır ve Çığlık ilk kademe belediyeleri kapatılarak mahalleleri ile birlikte Döşemealtı Belediyesine katılmıştır. Döşemealtı merkez olmak ve ekli (4) sayılı listede adları yazılı köyler bağlanmak üzere Antalya ilinde Döşemealtı ilçesi kurulmuştur.
Döşemealtı ilçesine bağlı Beldeler; Dağbeli, Bademağacı, Ekşili ve Karaveliler. Döşemealtı ilçesine bağlı Köyler; Ahırtaş, Akkoç, Aşağıoba, Bıyıklı, Camili, Dereli, Ilıca, Karataş, Kevşirler, Killik, Kovanlık, Kömürcüler, Selimiye, Yağca. Döşemealtı İlçe Merkezi Mahalleleri; Altınkale Mah, Yeşilbayır Mah, Ayanlar Mah, Aydınlar Mah, Orta Mahalle, Çığlık Mah, Düzlerçamı Mah, Karaman Mah, Nebiler Mah, Yalınlı Mah, Çıplaklı Mah, Tomalar Mah, Bahçeyaka Mah, Yeniköy Mah.
Tarım ve sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçe uzun yıllar tarıma dayalı bir ekonomiye sahip olmuş; başta pamuk, zeytin, buğday, arpa, mısır, yulaf, susam, soğan, narenciye ile her türlü sebze ve meyve üreticiliği geçim kaynağı olmuştur. Ayrıca küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığı ile Döşemealtı halısı dokumacılığı başka bir geçim kaynağını oluşturmuştur. Fakat günümüzde bölgenin imara açılmış olması tarım arazilerinin azalmasına sebep olmuş, Organize Sanayi Bölgesinin kurulması ile iş istihdamı bu yöne kaymıştır.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Döşemealtı ilçesine 2004 yılında 5393 sayılı yasa ile Çıplaklı mahallesi 4. mahalle olarak katılmış, 6450 olan nüfusu 7311'e, 2007 yılı sayımları ile de 12.078'e ulaşmıştır. 5747 sayılı, "Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde ilçe kurulması ve bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun" ile Yeşilbayır, Düzlerçamı ve Çığlık belediyelerinin kapatılıp mahalleye dönüştürülmesiyle Antalya'da kurulan 5 merkez ilçeden birisi olmuş ve bu katılımlarla nüfusu 25.000'e çıkmıştır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 2008[1] | 40.637 | 26.189 | 14.448 |
| 2009[2] | 40.555 | 26.427 | 14.128 |
| 2010[3] | 42.433 | 27.995 | 14.438 |
| 2011[4] | 44.272 | 30.133 | 14.139 |
| 2012[5] | 47.497 | 32.465 | 15.032 |
| 2013[6] | 52.013 | 52.013 | veri yok |
| 2014[7] | 53.554 | 53.554 | veri yok |
| 2015[8] | 55.462 | 55.462 | veri yok |
| 2016[8] | 58.451 | 58.451 | veri yok |
| 2017[8] | 59.948 | 59.948 | veri yok |
| 2018[8] | 63.186 | 63.186 | veri yok |
| 2019[8] | 65.794 | 65.794 | veri yok |
| 2020[8] | 69.300 | 69.300 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Tarihi yerleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarihi Kırkgöz Han[değiştir | kaynağı değiştir]
II. Gıyaseddin Keyhüsrev Bin Keykubat tarafından (1236-1246) zamanında yapılmıştır.
Antalya-Burdur karayolu üzerinde Antalya'ya 30 km. uzaklıkta bulunan Kırkgöz Han'ı kitabesine göre II. Gıyaseddin Keyhüsrev Bin Keykubat tarafından 1236 - 1246 yılları arasında yapılmıştır. Osmanlılar zamanında onarılmıştır. Beden duvarlarından dışarıya doğru fırlayan abidevi portali bezemesizdir. Tonazla örtülü uzun ve yatay bir holden sonra (15x49m.) 51x49m genişliğinde büyük bir avluya girilmektedir. Bu avlunun doğu ve batısında kalın kesme taş payeler kesme taştan sivri kemerli revaklar sıralanmıştır. Giriş kapısının arkasında sivri beşik tonozlu iki eyvan bulunmaktadır. Bu bölümlerin diğer bölümlerden farklı oluşu özel bir nitelik taşıdığını göstermektedir. Kuzey cephesini içeriden tamamen kapatan tonozla örtülü olan kesme taştan bir bölüm bulunmaktadır. Hanın yapı malzemesini moloz taş duvarlar oluşturmaktadır. Revak kemerlerinin arasındaki dolgular Osmanlı dönemine aittir. Avlu çevresindeki bölümler yuvarlak kemerlerle birbirlerine ve duvarlara bağlanmıştır. Döşemealtı belediyesinin talebi üzerine Vakıflar Bölge Müdürlüğünce restorasyon çalışmalarına başlanmış olup, kısa sürede tamamlanarak turizme açılmıştır.
Antik Yol[değiştir | kaynağı değiştir]
Döşemealtı'na ismini veren Antik Yol-Derbent Boğazı. Antik çağda Pamphylia kentleriyle Pisidia kentlerini birbirine bağlayan yollardan biri olan Derbent Boğazı, Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde de işlevini sürdürmüş, hatta yakın zamanlara kadar Yörüklerin göç yolu olmuştur. 2000 yıl boyunca işlevini sürdüren bu yolda kontrol altında tutmak amacıyla çeşitli dönemlerde askeri konak olarak kullanılmış yapılar bulunmaktadır. Döşeme taşlardan oluşan bu yol Döşemealtı platosuna adını vermiştir. Yol yüzeyi üzerinde 4 m genişliğinde taş döşelidir. Bu nedenle yöre halkı bu yola kısaca “Döşeme”, yolun geçtiği boğaza “Döşeme boğazı”, yolun altında kalan düzlüğe de “Döşemealtı” denmiştir. İlk baslarda düzlüğe ve buradaki bir grup köye; daha sonralarında platonun tamamına, nahiye merkezine ve belediyeye antik yoldan esinlenerek “Döşemealtı” adının verilmiş olması bu yolun yöre için taşıdığı önemi vurgular.
Politika[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Parti | Oy Oranı |
|---|---|---|
| 2011 | AK Parti | %45 |
| Haziran 2015 | AK Parti | %40 |
| Kasım 2015 | AK Parti | %47 |
| 2018 | AK Parti | %40 |
Yerel Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]
| Döşemealtı Belediye Başkanları ve Partileri | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı |
| 2009 | Nurettin Tursun | CHP | %42,7 |
| 2014 | Turgay Genç | CHP | %44,1 |
| 2019 | Turgay Genç | CHP | %48,7 |
| 2024 | Menderes Dal | CHP | %43,7 |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Döşemealtı Nüfusu - Antalya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Antalya Döşemealtı Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Antalya Döşemealtı Kaymakamlığı6 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Antalya Döşemealtı Belediyesi13 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.