Cucumis metuliferus
| Cucumis metuliferus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Cucumis metuliferus E.Mey. ex Schrad., Linnaea 12(4): 406 (1838).
| |||||||||||||||
Boynuzlu kavun (Cucumis metuliferus), Afrika boynuzlu kavunu ya da kavun, jelli kavun, hedged gourd, İngiliz Domatesi, melano, ya da kiwano veya "cherie" gibi adlarla bilinir. Güney ve Orta Afrika’da doğal olarak yetişen tek yıllık tırmanıcı bir bitkidir. Çevre düzenleme, güzel görünüşü ve meyvesi için İsrail, Kenya, Yeni Zelanda, ve Amerika'da yetiştirilir.
Türkiye'ye yeni gelmiştir. Manisa, Alanya gibi yerlerde yetiştirilmektedir. Alanya kavunu adıyla da tanıtımı da yapılmaktadır.[1][2][3] Meyvesinin tadı salatalık, kabak arası veyahut salatalık, muz, limon karışımı bir lezzet olarak tanımlanmaktadır.[4][5] Yaprakları tüylü olup ovaldir. Monoik çiçekleri vardır ve kendi kendini tozlayabilir. Boynuzlu kavun olarak bilinen kiwano oval 10 cm çapında ilginç görünüşlü bir meyveye sahiptir. Olgunlaştığında sarımsı portakal renkli kabuk ve kabuk üzerinde mahmuzlar (çıkıntı, boynuz) vardır. Sulu, etli meyve içinde tohumlar bulunur. Tohumlar jelimsi bir madde ile sarılıdır. Meyvesi çiğ ya da meyve suyu şeklinde değerlendirilir. Tohum yoluyla yetiştirilir.
Besin değeri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Boynuzlu Kavun (Kivano-Kiwano) (pişirilmemiş) 100g için besin değeri | |
|---|---|
| kJ | 183 |
| su | 88.97 g |
| protein | 1.78 g |
| yağ | 1.26 g |
| kül | 0.44 g |
| karbonhidrat | 7.56 g |
| kalsiyum_mg | 13 mg |
| demir_mg | 1.13 mg |
| magnezyum_mg | 40 mg |
| fosfor_mg | 37 mg |
| potasyum_mg | 123 mg |
| sodyum_mg | 2 mg |
| çinko_mg | 0.48 mg |
| bakır_mg | 0.020 mg |
| mangan_mg | 0.039 mg |
| C vitamini_mg | 5.3 mg |
| tiamin_mg | 0.025 mg |
| riboflavin_mg | 0.015 mg |
| niasin_mg | 0.565 mg |
| pantothenik_asit_mg | 0.183 mg |
| vitB6_mg | 0.063 mg |
| folate_ug | 3 ug |
| A vitamini_ug | 7 ug |
| betakaroten_ug | 88 ug |
| Kaynak: ABD Tarım Bakanlığı (USDA) verileri | |
Kullanım alanı[değiştir | kaynağı değiştir]
Afrika'da yetiştirilen geleneksel bir bitkidir. Cildin, saçların, tırnakların, diş etlerinin, dişlerin ve kemiklerin sağlıklı kalmasını sağladığı, idrar yolları, solunum yolları enfeksiyonlarında vücudun direncini arttırdığı söylenmektedir.[6] Bununla birlikte meyve çiğ olarak kullanılabildiği gibi yemeklerde de pişirilerek kullanılabilir ancak her ne kadar yenilebilir olsa da çiğ yerken insanlar, meyve özünü yemekte, tohumlarını yememektedir bununla birlikte tadının lezzetinin artması bakımından bir miktar tuz veya şeker bu meyveyi yerken ilave edilmektedir.
Yetiştirilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kiwano tohumu 20-30C sıcaklık aralığında çimlendirilir. Toprak sıcaklığı 15 dereceye geldiğinde açık araziye dikimi yapılır. Sarılıcı bir bitki olduğundan gövdenin bir desteğe ihtiyacı vardır. Bir dönüme 1000 adet dikilebilir ve bir dönümden 5 ton meyve alınabilir. Ekim ile hasat arası 3 ile 6 ay arasında değişebilir. İlk çiçeklenme evresinde haftada 2 defa sulanır. Daha sonraki evrelerde haftada bir sulanır. Yetiştirmesi özen ister.[3]
Saklama Süresi ve Koşulları[değiştir | kaynağı değiştir]
Dalında portakal rengine dönmeye yüz tutmuş meyveler toplanarak 15-20 derece oda sıcaklığında 3-4 ay süreyle saklanabilir.[3]
Galleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Refereranslar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Bragfor firmasının Manisa tesisleri ve kiwano meyvesinin tanıtımı". 3 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.
- ^ "Kiwano – Alanya Kavunu". 22 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.
- ^ a b c "Çiçek ansiklopedisi". 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.
- ^ "Kiwano: It's what's inside that counts 21 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", The Seattle Times.
- ^ "Let's discover some more little-known fruits 28 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Deseret News.
- ^ National Academies Press (25 Ocak 2008). "Horned Melon". Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits. Lost Crops of Africa. 3. ISBN 978-0-309-10596-5. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kiwano 14 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at GreenNet - Exotic Vegetables
- Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases