Bosna Krallığı
Краљевина Босна Kraljevina Bosna Bosna Krallığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1377[1][2][3]-1463[4] | |||||||||
.svg) Bayrak
 Arma
| |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Jajce, Visoko, Bobovac | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Boşnakça | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Kral | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Bosna Krallığı (Sırp-Hırvatça: Kraljevina Bosna / Краљевина Босна) veya Boşnak Krallığı (Bosansko kraljevstvo / Босанско краљевство), neredeyse bir yüzyıl boyunca hayatta kalmış ve 1154'te kurulan Bosna Banlığı'nın devamı olarak kurulmuş bir Orta Çağ krallığıdır.
Kral I. Tvrtko Kotromaniç döneminde Sırbistan'ın batı kesimleri ve Neretva nehrinin güneyindeki Adriyatik kıyılarının çoğunu fethedildi. Tvrtko'nun hükümdarlığı döneminde Bosna, Balkanlar'ın en güçlü devletlerden biri haline geldi. Ancak Bosna, merkeziyetçilikten uzak ve feodalizmin önemli olduğu bir yapıdaydı. Öyle ki Boşnak asilzadeler yeni kral veya kraliçe seçimlerinde, taç giyme törenlerinde, dış politika kararlarında, toprak satışı veya devrinde ve askeri konularda söz sahibi olup bunları görüşmek için Stank toplantılarını düzenlerlerdi.
Osmanlı İmparatorluğu 1440'lar ve 1450'lerde Bosna'nın doğu kesimlerini ele geçirdi. Hum'u ele geçirdikleri zamana o zamana kadar böyle bilinen bu bölgeye Hersek ismini verdiler. Son Bosna Kralı Stephan Tomaşeviç 1463'te yakalanıp Türkler tarafından idam edildi. Bosna'daki son direnişler de 1481'de son buldu.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Bosna Banlığı, günümüz Bosna-Hersek'inin çoğunu ve Hırvatistan, Sırbistan ve Karadağ'ın bazı kesimlerini içeren bir devletti. Ancak bu bölgeler normalde Macar Krallığı'nın toprağı sayılırdı ve Banlar sadece defacto olarak bağımsızdı.[5][6][7] Ban Kulin döneminde Bosna yavaş yavaş Macaristan dışında görünmeye başlandı. Resmiyette bir krallığın altında yer alan küçük bir devlet gibi olsalar da gerçekte Sırbistan, Hırvatistan ve Dalmaçya'nın çeşitli yerlerine hakim bir devletti. Böylelikle Nemanjiç Hanedanı'ndan olan son Sırp İmparatoru ölünce Bosna Banlığı 1377'de I. Tvrtko Kotromaniç'in kral olarak taç giymesi ile Bosna Krallığı'na dönüştü.[8][9]
Tvrtko'nun taç giymesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tvrtko'nun, gücü ve çevre bölgelerdeki nüfuzu gibi kendini kral ilan etmek için pek çok dayanağı vardı.[10] Böylelikle Tvrtko, kendisini Bosna'nın ilk kralı ve Papa III. Honorius'un 1217'de Stefan Nemanjiç'e yolladığı taç üzerinde de tam meşrutiyet ilan etti.[11] Blagoje[12] ismindeki Sırp bir logothetis, Tvrtko'nun sarayına sığındı ve kendisine Nemanjiç atalarına dayanarak Sırbistan Krallığı topraklarında hak iddia etmesini önerdi.[13] Böylelikle 26 Ekim 1377'de Tvrtko, Sırbistan ve Bosna Kralı olarak taç giydi.[14]
Stanak[değiştir | kaynağı değiştir]
Feodalite, Bosna'da her zaman önemliydi ve Boşnak asilzadeler Stanak olarak adlandırılan toplantılarında devletin her alanında alınan kararlardan söz sahibi olarak bu haklarını muhafaza ediyordu. Bu asilzadeler meclisi I. Tvrtko Kotromaniç döneminde, 1354 yılında uygulamaya sokuldu.[15] Meclisin nüfuzu özellikle 1390-1430 arasında zirve noktasına ulaştı. Stanak meclisi ile bir nevi devlet yönetiminde söz sahibi olan asilzadeler Sırp veya Hırvat olmalarına rağmen Boşnak kimliğini önde tutmaya başlamıştı[16] ancak yine de meclis devleti merkezilikten uzak bir konuma sokuyordu.[17]
Stanak toplantılarına katılma hakkı Boşnak Knezlerden Vlastela olarak adlandırılan küçük asilzadelere kadar her soylu tarafından kullanılsa da son karar en yüksek soylulara aitti.[18] Toplantılar genellikle ona başkanlık eden hükümdar tarafından organize edilirdi.[15][18] Kralların eşlerinin toplantılara katılma hakkı varken çocuklarının bulunmamaktaydı.[15] Herhangi bir Vlastela'ya bağlı olmasa da Bosna Kilisesi'nden kişilerin de toplantıya katılımı yasak olsa da genellikle kararlar üzerinde büyük oranda etkiliydiler.[18] Hükümdar, Stanak'ı genelde veraset krizi, hükümdarın tahttan uzaklaştırılması veya dış savaşlar gibi büyük konularda kendi topluyordu. Toplantı genellikle o an hükümdarın olduğu yerde Mil, Milodraž, Bobovac, Kraljeva Sutjeska veya Jajce'de gerçekleşirdi.[15]
Uluslararası tanınırlık[değiştir | kaynağı değiştir]
Macar kralları, Bosna'yı hep kendi krallıklarının bir parçası olarak görse de Bosna'nın pratikteki bağımsızlığı reddedilemezdi. Macarlar kendilerinin mülkü olarak görse de Bosna hükümdarları; kendi dış ilişkilerini yürütüyor, ayrı bir adalet sistemi barındırıyor, kendi parasını basıyor, doğal kaynaklarını kendi başına yaptığı ticari antlaşmalar ile yabancı ülke veya şehirlere ihraç ediyordu.[19]
Aynı şekilde dış devletler de Bosna'yı ayrı bağımsız bir devlet olarak görüyordu. Örneğin Bosna'nın ana ticaret ortağı Ragusa Cumhuriyeti, Bosna'dan her zaman bağımsız bir devletmiş gibi bahsederdi.[20][21]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Malcolm, Noel (28 Nisan 1994). "What is a Bosnian?". London Review of Books. 16 (8). 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2019.
- ^ Rudić, Srđan; Lovrenović, Dubravko; Dragičević, Pavle (18 Şubat 2015). Pad Bosanskog kraljevstva 1463. godine: = Fall of the Bosnian Kingdom in 1463 (Boşnakça). Istorijski institut : Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu : Filozofski fakultet Univerziteta u Banjaluci. s. 32. ISBN 978-86-7743-110-5.
- ^ "Medieval Bosnia". www.parlament.ba. 13 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2019.
- ^ Knuth, Rebecca; English, John (2003). Libricide: The Regime-sponsored Destruction of Books and Libraries in the Twentieth Century. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-98088-7.
- ^ Fine 1994, ss. 44, 148.
- ^ Richard C. Frucht (2005). Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture. ABC-CLIO. s. 631. ISBN 978-1-57607-800-6. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023.
- ^ Klaić 1994, ss. 34, 42, 55, 58, 71, 76, 105, 116, 119, 169, 172, 173, 181, 183, 186, 221.
- ^ Petrovich, Michael Boro (1974). Yugoslavia: A Bibliographic Guide
. U.S. Government Printing Office. ISBN 978-0-8444-0041-9. coronation.
- ^ Dedijer, Vladimir (1974). History of Yugoslavia. McGraw-Hill Book Co. ISBN 9780070162358.
- ^ A Companion to Seals in the Middle Ages. BRILL. 11 Şubat 2019. ISBN 978-90-04-39144-4.
- ^ Vego 1982, s. 113.
- ^ Ćirković 1964, s. 136.
- ^ Ćirković 1964, s. 137.
- ^ Dautović, Dženan; Dedić, Enes (2016). "Povelja kralja Tvrtka I Kotromanića Dubrovniku" (PDF). Godišnjak (İngilizce ve Boşnakça). Academy of Sciences and Arts of Bosnia and Herzegovina. 45: 242, 243. 19 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mart 2023.
The coronation of Bosnian ban Tvrtko I Kotromanić as the King of "the Serbs and Bosnia and Pomorje and Western parts" in 1377 was one of the most significant events of Bosnian medieval history. With this act the Bosnian state elevated in the rank of kingdoms and its ruling dynasty, the Kotromanićs entered in the narrow circle of the noblest families of Medieval Europe. Contemporary sources about his event, unfortunately, are scarce and very rare.
- ^ a b c d Radušić, Edin (2010). "Istorija parlamentarizma u BiH". Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine. Parliamentary Assembly of Bosnia and Herzegovina. 25 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023.
- ^ Ćirković 1964, s. 172.
- ^ Van Antwerp Fine, John (2007), The Bosnian Church: Its Place in State and Society from the Thirteenth to the Fifteenth Century, Saqi, s. 174, ISBN 978-0863565038
- ^ a b c Miroslav Krleža; Ivo Cecić; Igor Gostl, (Ed.) (1980). Enciklopedija Jugoslavije: Bje-Crn. Jugoslavenski leksikografski zavod. s. 217.
- ^ Vego 1982, ss. 93-125, Chapter: Borbe za samostalnost srednjovjekovne bosanske države — Država — Teritorij.
- ^ Vego 1982, s. 119.
- ^ Vego 1982, s. 122.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Božić, Ivan (1952). Dubrovnik i Turska u XIV i XV veku (Sırp-Hırvatça). 200 (Posebna izdanja bas.). Belgrad: Naučna knjiga. Via Scribd 5 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ćirković, Sima (1964). Историја средњовековне босанске државе [History of the medieval Bosnian state] (Sırpça). Srpska književna zadruga (Serbian Literary Guild).
- Ćirković, Sima (1964a). Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba [Herceg Stefan Vukčić-Kosača and his time] (Sırpça). Naučno delo SANU. 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023.
- Ćošković, Pejo (2009). Kotromanići (Sırp-Hırvatça). Miroslav Krleža Institute of Lexicography. 3 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023.
- Ćošković, Pejo (2005). Crkva Bosanska U XV Stoljeću. Saraybosna: Institut za itoriju. ISBN 9789958964268. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023.
- Fine, John V. A. Jr. (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Michigan: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023.
- Klaić, Nada (1994) [1994]. Srednjovjekovna Bosna. Zagreb: Eminex.
- Ljubez, Bruno (2009). Jajce Grad: prilog povijesti posljednje bosanske prijestolnice (Sırp-Hırvatça). HKD Napredak.
- Vego, Marko (1957). Naselja bosanske srednjovjekovne države (Sırp-Hırvatça). Saraybosna: Svjetlost. ss. 127-129.
- Vego, Marko (1982). Postanak srednjovjekovne bosanske države. Saraybosna: Svjetlost.
- Velikonja, Mitja (2003). Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina. Texas A&M University Press. ISBN 1-58544-226-7.
- Živković, Pavo (1981). Tvrtko II Tvrtković: Bosna u prvoj polovini xv stoljeća (Sırp-Hırvatça). Saraybosna: Institut za istoriju. ISBN 0-472-08260-4.
