Boris Çirikov

Boris Çirikov (Haziran 2007)

Boris Valerianoviç Çirikov, Sovyet ve Rus fizikçi. Hamiltonian Kaosu teorisinin kurucusu ve kuantum kaos teorisinin öncü destekçilerindendir. 1959’da, rezonansların çakışması için tahmin veren ve Hamiltonian dinamik sistemlerinde integrallenebilirlikten küresel kaosa geçişteki durumları destekleyen Çirikov Kriterini buldu.

Hayatı ve fizik

Boris Çirikov Rusya’da Oryol şehrinde doğdu.1952’de Moscow Institute of Physics and Technology’den mezun oldu. KurÇatov Enstitüsü’nde Budker ile çalıştı ve 1959’da Budker ile birlikte Akademgorodok, Novosibirsk’de enstitü kurmak için Sibirya’ya taşındılar. (Şu an Budker Institute of Nuclear Physics). Rusya Bilim Akademisi’e 1983'te muhabir üye, 1982’de ise tam üye oldu. Akademgorodok’daki enstitüde yaşamının son günlerine kadar çalıştı. Olga Ba9Şina adında bir karısı Galya Çirikova adında bir kızı vardır.

Boris Çirikov’un adı dinamik kaos ve istatistik mekaniği alanında temel sonuçların etkileyici tablosu ile ilişkilidir. 1959’ların erken döneminde, taslak makalede Hamiltonian sisteminde klasik kaosun meydana gelişi için kriterler önerdi.(Şu an Çirikov Kriterleri). Aynı makalede, Kurçatov Enstitüsü’nde elde edilen, açık ayna kapanları içindeki plazma tutulmasının kafa karıştırıcı deneysel sonuçlarını açıklamak için bu kriterleri uyguladı. Bu, kontrollü deneyde başarılı bir şekilde açıklanan ve bilgisayarlar kaosun simgelerini herkes için tanıdık yapmadan çok önce geliştirilen ilk kaos teorisidir.

Çirikov’un grubunun elde ettiği diğer sonuçlar: Fermi-Pasta-Ulam problemindeki güçlü kaosa geçişin analizi; Fermi hızlanma modeli için kaos sınırının türetilmesi; Alan-koruma haritalarında Kolmogorov-Sinai Entropisinin sayısal hesaplanması; Çok boyutlu Hamiltonian sistemlerde zayıf dengesizliklerin araştırılması; Boşluk fazlarıyla ayrılmış Hamiltonian sistemlerinde Poincaré tekrarlanmalarındaki güç kanunu bozunmasının keşfi;Halley Kuyruklu yıldızının dinamiklerinin kaotikliğinin gösterilmesi ve basit bir harita ile tanımlanması.

Çirikov temelde kaotik özellikleri tanımlayan Chrikon standart haritasını ve çeşitli uygulamalarını buldu. Bu haritanın kuantum versiyonu, kurallı tekmelenmiş döndürücü modelini kanıtladı ve gözlemlenen kuantum kaosundaki dinamik olarak yerinin saptanması fenomenini ispatladı. Örneğin, mikrodalga alanında Rydberg atomu ve hidrojen ile deneyi.

Deterministik kaos fiziksel teorisi; güneş sistemi dinamiklerindeki uygulamaları, plazma manyetik kapanlarındaki ve hızlandırıcılardaki parçacık dinamiklerini ve sayısız diğer sistemi bulan Boris Çirikov tarafından geliştirildi.

Ayrıca bakınız

• Çirikov kriteri

Kaynakça

• B.V.Chirikov, "Research concerning the theory of nonlinear resonance and stochasticity", Preprint N 267, Institute of Nuclear Physics, Novosibirsk (1969), (Engl. Trans., CERN Trans. 71-40 (1971))
• B.V.Chirikov, "A universal instability of many-dimensional oscillator systems", Phys. Rep. 52: 263 (1979)
• B.V.Chirikov, "Time-dependent quantum systems" in "Chaos and quantum mechanics", Les Houches Lecture Series, Vol. 52, pp. 443–545, Eds. M.-J.Giannoni, A.Voros, J.Zinn-Justin, Elsevier Sci. Publ., Amsterdam (1991)
• A. J. Lichtenberg and M. A. Lieberman, Regular and Chaotic Dynamics, Second Edition, Spring-Verlag (1993).

Dış bağlantılar

• Chirikov standard map 3 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and standard map
• website dedicated to Boris Chirikov 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Boris Chirikov at Scholarpedia 3 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Reminiscences of Boris Chirikov 9 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• J.Bellissard, D.L.Shepelyanski, "Boris Chirikov, a pioneer in classical and quantum chaos", Annales de l'institut Henri Poincaré (A) Physique theorique 68: 379 (1998) 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (and also here 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
• Special Volume dedicated to 70th of Boris Chirikov: Physica D 131:1-4 vii (1999) 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and arXiv 26 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Article at CERN Courier (2003) 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Obituary at CERN Courier 23 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,Obituary at Physics Today, June (2008) 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Articles in Russian: Nauka v Sibiri (1988) 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,Nauka v Sibiri (1998), Uspekhi Fiz. Nauk (1998) 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,Vestnik Akademii Nauk (2005) 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,Nauka v Sibiri (2008) 23 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., UFN (2008) 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Izv. Vuzov PND (2008) 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Enciclopedia Luchshie Lyudi Rossii (2009) 20 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,Novosibirsk State University (2009) 8 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.