Belevi Anıt Mezarı

Belevi Mozolesi veya Belevi Anıt Mezarı, İzmir Selçuk'a bağlı bir belde olan Belevi'de bulunan Helenistik döneme ait bir mezar. Anıt mezar Efes'ten 14 kilometre uzaklıktadır. Günümüzde Belevi beldesi sınırları içinde kaldığı için Belevi Anıt Mezarı adıyla anılır. MÖ 301'de Efes kralı Lysimachus tarafından inşa edilmiştir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk başta Belevi Mozolesi Büyük İskender'in varislerinden olan ve başkenti Efes olan Batı Anadolu ve Trakya ile Makedonya'yı kapsayan imparatorluğun hükümdarı Lysimachus için yapılmıştı. Lysimachus, Ipsus Muharebesi ile Efes'i alarak burayı başkent ilan etti ve biraz ilerisine kendisi için bir mozole inşa ettirdi. Ancak Lysimachus bu mezara hiç gömülemedi. Lysimachus, I. Seleucus Nicator tarafından MÖ 281'deki Korupedyon Muharebesi'nde yenilip ölürüldü ve Efes ile beraber tüm imparatorluk I. Seleucus Nicator'un eline geçti. Böylece Lysimachus'un hanedanlığı sona ermiş oldu. Bir süre anıt mezar öylece kaldı; ama sonunda bu güzel yapı fark edildi ve II. Antiochus Theos anıt mezarı kendisi için kullandı.

II. Antiochus Theos, Selevkos İmparatorluğu'nun kurucusu I. Seleucus Nicator'un torunuydu. Büyük İskender'in arkasında bir varis bırakamadan ölmesiyle fethettiği tüm topraklar komutanları arasında bölüşüldü. MÖ 312'de Babil'de bağımsızlığını ilan eden I. Seleucus hızlı bir şekilde büyüyerek Batı Anadolu'dan Hindistan'a kadar dev bir imparatorluk kurdu. Onun torunu II. Antiochus Theos MÖ 286'da doğdu. Babası I. Antiochus MÖ 261'de ölünce onun yerine tahta geçti ve MÖ 246'da daha 40 yaşındayken Efes'te öldü. Ölümünün ardından Belevi Anıt Mezarı'na defnedildi.

Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Belevi Anıt mezarı büyük oranda Halikarnas Mozolesi'nden etkilenerek yapılmıştı. Yapının kaidesi dev bir kayadan oyularak yapılmış 29x29 metrelik tam bir kareydi ve toplam 10 metre yüksekliğindeydi. Yontulduğu kaya da işlenmiş mermer plakalarla kaplanmıştı. Bu kayanın güney tarafında bir defin odası oyularak açılmıştı. Bu defin odasında bulunan lahit şu anda Selçuk Müzesi'nde sergilenmektedir. Bu kaidenin tepesinde yirmi sekiz kolonla çevrilmiş bir kat bulunuyordu. Bu dorik yapıdaki ikinci kat da yaklaşık 10 metre yüksekliğe ulaşıyordu. Halikarnas Mozolesi'ne paralellik olarak çatısı muhtemelen piramit şeklinde yükseliyordu ve mezarın sahibinin bir heykeli bu piramidi taçlandırmıştı.

Sadece defin odasındaki lahit değil, burada bulunan birkaç parça eser daha Selçuk Müzesi'nde sergilenmektedir. Ayrıca bazı dekorasyon parçaları da İzmir Müzesi'ndedir. Bu parçalar griffinler ve kentaur temalı savaşları betimleyen fresklerdir.