Phoronida

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Atnalı ağızlılar sayfasından yönlendirildi)
Phoronida
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Üst şube: Lophozoa
Şube: Phoronida

Phoronida, Platyzoa üstşubesine bağlı bir hayvan şubesidir.[1]

Phoronidler (bilimsel adı phoronida, bazen at nalı solucanları olarak adlandırılır), bir lophophore (dokunaçların "tacı") ile filtre beslemesi yapan ve yumuşak vücutlarını desteklemek ve korumak için dik kitin tüpleri oluşturan küçük bir deniz hayvanları şubesidir . Arktik Okyanusu dahil, ancak Antarktika Okyanusu hariç, okyanusların ve denizlerin çoğunda ve intertidal bölge ile yaklaşık 400 metre derinlik arasında yaşarlar. Yetişkin phoronidlerin çoğu 2 cm uzunluğunda ve yaklaşık 1,5 mm genişliğindedir, ancak en büyüğü 50 cm uzunluğundadır.

Vücudun alt ucunda, hayvanı tüpün içine sabitleyen ve tehdit edildiğinde vücudunu çok hızlı bir şekilde geri çekmesini sağlayan bir ampulla (şişe benzeri bir şişlik) vardır. Lofofor vücudun tepesinde uzatıldığında, dokunaçların yanlarındaki kirpikler (küçük tüyler), lofofor tabanının içinde ve hafifçe bir tarafında bulunan ağza yiyecek parçacıklarını çeker. İstenmeyen malzeme, ağzın üzerindeki bir kapak kapatılarak dışarıda bırakılabilir veya kirpikleri tersine dönebilen dokunaçlar tarafından reddedilebilir. Yiyecek daha sonra ampullada bulunan mideye doğru hareket eder. Katı atıklar, lofoforun dışında ve biraz altında bulunan anüs yoluyla bağırsaktan yukarı taşınır .

Bir kan damarı vücudun ortasından mideden lophophore'un tabanındaki dairesel bir damara çıkar ve buradan her bir dokunaçtan tek bir kör damar geçer. Vücut duvarına yakın bir çift kan damarı, lofofor halkasından mideye ve ayrıca vücuttaki kör dallara doğru aşağı doğru iner. Kalp yoktur, ancak ana damarlar kanı hareket ettirmek için dalgalar halinde kasılabilir. Phoronidler, gövdelerini oksijenli suyla havalandırmazlar, ancak lophophore yoluyla solunuma güvenirler. Kan, bu tür küçük hayvanlarda alışılmadık bir durum olan ve anoksik ve hipoksik ortamlara bir adaptasyon gibi görünen hemoglobin içerir . Phoronis Architecta'nın kanı iki kat daha fazla oksijen taşır.aynı ağırlıktaki bir insan olarak. İki metanefridia vücut sıvısını filtreleyerek yararlı ürünleri geri verir ve kalan çözünür atıkları anüsün yanındaki bir çift gözenekten dışarı atar.

Bir tür tomurcuklanarak veya üst ve alt bölümlere ayrılarak koloniler oluşturur ve tüm phoronidler ilkbahardan sonbahara kadar eşeyli olarak ürerler . Çoğu türün yumurtaları, planktonla beslenen serbest yüzen aktinotrok larvalarını oluşturur. Bir aktinotrok yaklaşık 20 gün sonra deniz tabanına yerleşir ve ardından 30 dakikada radikal bir değişime uğrar: larva dokunaçlarının yerini yetişkin lofofor alır; anüs alttan lofoforun hemen dışına doğru hareket eder; ve bu, bağırsağı dik konumdan mide vücudun alt kısmında olacak şekilde U kıvrımına dönüştürür. Bir tür "sümüklüböcek benzeri" bir larva oluşturur ve birkaç türün larvaları bilinmemektedir. Phoronids yaklaşık bir yıl yaşar.

Bazı türler ayrı ayrı, yumuşak tortuya gömülü dikey tüplerde yaşarken, diğerleri kayaların ve kabukların içine gömülü veya bunları saran karışık kütleler oluşturur. Kireçtaşı ve ölü mercanlar gibi malzemeleri delebilen türler, bunu kimyasal salgılarla yapar.  Bazı habitatlarda, phoronid popülasyonları metrekare başına on bin kişiye ulaşır. Actinotroch larvaları, planktonlar arasında tanıdıktır ve bazen zooplankton biyokütlesinin önemli bir bölümünü oluşturur. Yırtıcı hayvanlar arasında balık, gastropodlar (salyangozlar) ve nematodlar (küçük yuvarlak solucanlar) bulunur. Bir phoronid türü, birçok epibentik avcı için tatsızdır . çeşitli parazitlerphoronidlerin vücut boşluklarını, sindirim sistemlerini ve dokunaçlarını istila eder. Phoronidlerin insanlar için herhangi bir önemi olup olmadığı bilinmemektedir. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği, herhangi bir phoronid türünü nesli tükenmekte olan olarak listelememiştir.

2010 yılı itibarıyla, phoronidlerin tartışılmaz vücut fosilleri yoktur.  Phoronidlerin Silüriyen, Devoniyen, Permiyen, Jura ve Kretase dönemlerinde ve muhtemelen Ordovisyen ve Triyas'ta bulunan iz fosilleri oluşturduğuna dair iyi kanıtlar vardır . Phoronids, brachiopods ve bryozoan'lar (ectoprocts) topluca lophophorates olarak adlandırılmıştır, çünkü hepsi beslenmek için lophophores kullanır. Yaklaşık 1940'lardan 1990'lara kadar, embriyolojik ve morfolojik özellikler, kordalıları ve ekinodermleri içeren bir süper filum olan döterostomların arasına veya kardeş grubu olarak lofoforatları yerleştirdi . Bir azınlık bu görüşe bağlı kalsa da, çoğu araştırmacı artık phoronidleri protostom süper filumu Lophotrochozoa'nın üyeleri olarak görüyor.Moleküler soyoluş kullanan analistler,Lophotrochozoa üyelerinin, üye olmayanlara göre birbirleriyle daha yakından ilişkili olduğundan emin olsalar da, üyeler arasındaki ilişkiler çoğunlukla belirsizdir. Bazı analizler, phoronidleri ve brakiyopodları kardeş gruplar olarak kabul eder.Diğerleri ise phoronidleri brachiopoda içinde bir alt grup olarak yerleştirir.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.