Archie Stark
| Kişisel bilgileri | |||
|---|---|---|---|
| Tam adı | Archibald McPherson Stark | ||
| Doğum tarihi | 21 Aralık 1897 | ||
| Doğum yeri | Glasgow, İskoçya | ||
| Ölüm tarihi | 27 Mayıs 1985 (87 yaşında) | ||
| Ölüm yeri | Kearny, New Jersey, ABD | ||
| Mevkisi | Forvet | ||
| Altyapı kariyeri | |||
| 1911-1912 | West Hudson Junior | ||
| Profesyonel kariyeri* | |||
| Yıllar | Takım | Maç | (Gol) |
| 1912-1916 | Kearny Scots | ||
| 1916-1917 | Babcock & Wilcox | ||
| 1917 | West Hudson | ||
| 1919 | Paterson FC | ||
| 1919-1921 | Erie AA | ||
| 1921-1924 | New York Field Club | 69 | (45) |
| 1924-1930 | Bethlehem Steel | 221 | (240) |
| 1930 | → Fall River FC (misafir) | ||
| 1930-1932 | Newark Americans | 42 | (18) |
| 1932-1933 | Brooklyn Wanderers | ||
| 1933–1934 | Kearny Irish | 25 | (22) |
| Millî takım kariyeri | |||
| 1925 |
 ABD | 2 | (5[1]) |
|
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir. | |||
Archibald McPherson Stark (d. 21 Aralık 1897 - ö. 27 Mayıs 1985), 1920'ler ve 1930 başlarında Amerikan liglerinde dominant oyuncu olan eski Amerikalı futbolcudur. National Association Football League'de 9 ve American Soccer League'de 12 sezon geçirdi. Ayrıca ABD millî takımında 2 maça çıktı ve 5 gol attı. 1924-25 sezonunda attığı 67 golle (8 hat-trick dâhil) ABD'de bir sezonda en çok gol rekorunu elinde tutmaktadır. 1950'de National Soccer Hall of Fame'e seçilmiştir.
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Stark ve kardeşi Tommy Stark İskoçya'da doğdu, Archie 13 yaşındayken Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındılar. Ailesi New Jersey'deki Hudson County'ye yerleşti ve Stark burada West Hudson Juniors'ta organize futbol kariyerine hemen başladı. Adını bir forvet olarak duyuran Stark, Juniors'da bir defans olarak başladı. Stark, bir yıl sonra 1912-13 sezonunda National Association Football League takımı Kearny Scots'la sözleşme imzalayarak profesyonelleşti. O zamanlar sadece 14 yaşındaydı. 4 sezon İskoç Amerikalılarla kaldı. 1915'te İskoç Amerikalılar, Brooklyn Celtic'i Stark'ın golüyle 1-0 yenerek 1915 Amerika Kupası'nı kazandı. Sonraki sezon takım, Bethlehem Steel'in onları 3-0 ezmesiyle AFA şampiyonluk maçını kaybetti. 1915-16 sezonunun sonunda Stark, Bayonne, New Jersey'deki Babcock & Wilcox kulübüne gitti. Ancak I. Dünya Savaşı araya girdi ve Stark, 1917'de ABD Ordusuna katılarak kariyerine kısa bir süre ara verdi. Stark Fransa'da görev yaptı.[2]
Savaş sonrası yeniden diriliş[değiştir | kaynağı değiştir]
1919'da ABD'ye döndüğünde Paterson FC'ye katıldı, 1919 National Challenge Cup finalinde Bethlehem Steel'e 2-0 yenildi. Kupanın ardından Stark, takımın 10 Ağustos 1919'dan 24 Eylül 1919'a kadar İsveç ve Danimarka turu için Bethlehem'e katıldı.[3] O turda Bethlehem 6 galibiyet, 6 beraberlik ve 2 mağlubiyet aldı. Stark daha sonra Kearny, New Jersey'e taşındı ve NAFBL takımı Erie AA kulübüne katıldı. Tartışmalı bir kararla lig yetkilileri, Bethlehem Steel bir puan fazla olmasına rağmen Erie AA'ya şampiyonluğu verdi. Bethlehem Steel, ABD Futbol Federasyonu'na başvurdu ve karar iptal edildi. Stark, 1920-21 sezonunun sonuna kadar günümüzde Harrison SC olarak bilinen Erie AA'da kaldı, ancak birkaç takım American Soccer League (ASL) olarak bilinen yeni bir lig kurdu ve NAFBL kapandı. Stark daha sonra 1921'de ASL takımı New York Field Club'a katıldı. O zamana kadar bir golcü olarak ün kazandı ve birçok takımın gözdesiydi. Stark, New York FC'de geçirdiği 3 sezonda 69 maçta 45 gol attı. Takımdaki son sezonunda, 25 maçta 21 gol atarak neredeyse maç başına bir gol attı.
Bethlehem Steel[değiştir | kaynağı değiştir]
1923-24 sezonunun ardından Stark, Indiana Flooring'e satıldı. Indiana Flooring, Stark'tan feragat etti ve Bethlehem Steel FC onu yeni sezondan hemen önce aldı.[4] Bethlehem'in onu New York'ta oynadığı sağ kanat pozisyonundan santrfora taşıması, onu büyük bir topçu yapacaktı. Bethlehem, ASL'de en para kıranlardandı ve bu parayı birçok üst düzey İskoç millî oyuncuyla sözleşme imzalamak için kullandı. Yetenek dolu Stark, takımdaki ilk sezonunda 44 maçta 67 gol (8 hat-trick dâhil) attı,[5] bu güncel Dünya Rekoru'dur. Ayrıca 2 lig kupası maçında 3 gol daha attı. Sonraki sezon Stark, Bethlehem'in 1926 National Challenge Cup'ı kazanmasıyla ilk şampiyonluğunu aldı. Bethlehem, Ben Millers'ı 7-2 yendiği maçta Stark hat-trick yaptı. Bethlehem, 1926-27 ve 1928-29 ASL şampiyonu oldu ve 1929 sonbaharında Eastern Soccer League şampiyonluğunu aldı.
Futbol Savaşı olarak bilinen olayda FIFA, 1927'de ASL'yi "illegal lig" ilan etti.[6] Bunun sebepleri, FIFA'nın desteklediği ABD Futbol Federasyonu (USFA) ile ASL arasında, ABD'de spor kontrolü konusunda yaşanan anlaşmazlığa odaklanıyordu. FIFA ve USFA, tüm ASL takımlarının National Challenge Cup'a (günümüzde U.S. Open Cup) katılmasını talep etti. ASL, takımlarını bunu yapmaya zorlamayı reddetti ve FIFA, ASL'yi "illegal lig" olarak nitelendirdi. ABD federal yasasını da yanında bulunduran ASL, artık FIFA kurallarına uymayacağını ve National Challenge Cup da dâhil olmak üzere FIFA etkinlik ve turnuvalarını boykot edeceğini duyurdu. O zamanlar dünyanın en rekabetçi ve en bütçeli liglerinden biri olan ASL, birçok önde gelen millî oyuncunun FIFA'ya meydan okuyarak ASL'ye akın etmesini bekliyordu. USFA, ASL'nin değerini azaltmak için Ekim 1928'de rakip lig Eastern Soccer League'i kurdu. Bethlehem Steel, ASL'ye meydan okuyarak National Challenge Cup'a girmeyi seçmişti ve 1928-29 sezonunda lig tarafından 7 maç ertelendi ve Bethlehem'in rakip lig ESL'ye katılmasına yol açtı. Stark ve Bethlehem Steel, takımın son sezonu için ASL'ye dönmeden önce 2 sezon ESL'de kalacaktı. Ancak ne Bethlehem Steel ne de ASL bu durumun getirdiği mali sıkıntılara dayanamadı ve Futbol Savaşı, ASL ve Bethlehem Steel'in ölümüne yol açtı.[7] Bethlehem Steel 1930'da kapandığında Stark, Avrupa turuna katılmak üzere Fall River FC'ye katıldı. Ancak takım mali zorluklarla karşılaştı ve oyuncuları Budapeşte'de mahsur bıraktı ve ardından 3. sınıf yolcu olarak ABD'ye döndüler.
Kariyerinin sonu: Newark Americans ve Kearny Irish[değiştir | kaynağı değiştir]
Bethlehem Steel 1930'da kapanınca Stark, 1930-31 ASL sezonunda Newark Americans'a katıldı. 1933'te ASL kapanana dek burada kaldı. Ancak son iki ASL sezonunun istatistikleri kayıptır ve Stark'ın bu sezonlarda kaç gol attığı bilinmiyor.
ASL 1933'te nihayet çöktükten sonra Stark, ligin 1933-34 açılış sezonunda yeni American Soccer League (ASL II) takımı Kearny Irish ile kaldı. Irish ile lig şampiyonluğu elde etti ve Stark, Kearny Scots oyuncusu Razzo Carroll ile gol kralı oldu.
Millî takım kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Stark, ABD millî takımında yalnızca 2 maça çıktı, ikisi de 1925'te Kanada'ya karşıydı.[8] İlk maçta Haziranda Quebec'te Kanada'ya 1-0 mağlup oldu. 2. maçta evinde 6-1 yendiği maçta Stark 5 gol attı.
Stark, 1930 FIFA Dünya Kupası'nda millî takımda oynama teklifini ticari nedenlerden reddetti.[9]
1950'de Stark, National Soccer Hall of Fame'e alındı.
Kariyer istatistikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Kulüp | Sezon | Lig | Lig | Ulusal Kupa | Lig Kupası | Toplam | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Maç | Gol | Maç | Gol | Maç | Gol | Maç | Gol | |||
| Kearny Scots | 1912-13 | NAFBL | ||||||||
| 1913-14 | ||||||||||
| 1914-15 | 2+ | 3+ | 3+ | 3+ | 5+ | 6+ | ||||
| 1915-16 | ||||||||||
| Babcock & Wilcox | 1916-17 | |||||||||
| West Hudson | 1917-18 | |||||||||
| Paterson FC | 1918-19 | 5+ | 6+ | 2+ | 2+ | 7+ | 8+ | |||
| Erie AA | 1919-20 | 2+ | 4+ | 2+ | 4+ | |||||
| 1920-21 | 1+ | 3+ | 2+ | 2+ | 1+ | 1+ | 4+ | 6+ | ||
| New York Field Club | 1921-22 | ASL | 21 | 13 | 2 | 2 | 23 | 15 | ||
| 1922-23 | 23 | 11 | 5 | 6 | 28 | 17 | ||||
| 1923-24 | 25 | 21 | 4 | 3 | 29 | 24 | ||||
| Bethlehem Steel | 1924-25 | 44 | 67 | 2 | 3 | 46 | 70 | |||
| 1925-26 | 37 | 43 | 5 | 7 | 3 | 4 | 45 | 54 | ||
| 1926-27 | 29 | 23 | 3 | 0 | 1 | 2 | 33 | 25 | ||
| 1927-28[Not 1] | 46 | 27 | 2 | 1 | 4 | 6 | 52 | 34 | ||
| 1928-29 | 7 | 2 | 7 | 2 | ||||||
| 1928-29 | EPSL | 32 | 41 | 4 | 6 | 36 | 47 | |||
| 1929 | 7 | 9 | 7 | 9 | ||||||
| 1929-30 | ASL | 19 | 28 | 5 | 6 | 24 | 34 | |||
| Newark Americans | 1930 | 19 | 12 | 4 | 3 | 23 | 15 | |||
| 1931 | 12 | 2 | 1 | 1 | 13 | 3 | ||||
| 1931 | 11 | 4 | 3 | 1 | 14 | 5 | ||||
| Kearny Irish | 1933-34 | ASL II | 25 | 22 | 25 | 22 | ||||
| Kariyer toplam | 367+ | 319+ | 45+ | 43+ | 11+ | 16+ | 423+ | 378+ | ||
- ^ ASL, 1927-28 sezonu için bir play-off sistemi kurdu. Stark 4 maçta 7 gol attı.
Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bir Sezonda En Çok Gol Dünya Rekoru (67 gol, 1924/25 sezonu)[10]
- Sezonluk Dünya Gol Kralı: 1924-25[11]
- ABD tek sezonda en çok gol: 67 gol, 1924/25 sezonu
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "USA - Details of International Matches 1885-1969" [ABD - 1885-1969 Millî Maçlar Detayları]. January 13, 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: January 17, 2010.
- ^ "Archie Stark". Bethlehem Steel Soccer (İngilizce). 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016.
- ^ "DETAILS OF BIG SOCCER TOUR" [BÜYÜK FUTBOL TURUNUN DETAYLARI]. bethlehemsteelsoccer.org (İngilizce). 15 Temmuz 1919. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ARCHIE STARK COMES HERE" [ARCHIE STARK BURAYA GELDİ] (İngilizce). 11 Eylül 1924. 13 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Final Standing Of Clubs". (5 Haziran 1925). Standard Union, s.17
- ^ "What was the Soccer War?" [Futbol Savaşı neydi?]. Society for American Soccer History (İngilizce). 11 Mayıs 2015. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016.
- ^ Jose, Colin (1998). American Soccer League, 1921-1931 (İngilizce). The Scarecrow Press. ISBN 0-8108-3429-4.
- ^ "Hall of Famers". www.ussoccer.com (İngilizce). 30 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016.
- ^ "The record-setting Archie Stark" [Rekortmen Archie Stark]. Society for American Soccer History (İngilizce). 3 Kasım 2015. 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016.
- ^ "Highest Season Scoring Records" [En Çok Sezon Golü Rekorları]. RSSSF (İngilizce). 18 Şubat 2021. 21 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Seasonwise World Topscorer" [Sezonluk Dünya Gol Kralı]. RSSSF (İngilizce). 21 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bethlehem Steel Soccer Club'da biyografisi
- "Newspaper account of Nov 9, 1926 U.S. victory over Canada". 21 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2010.
- Hall of Fame biyografisi
- American Soccer League istatistikleri
- Cirino, Antonio (Tony): US Soccer Vs The World: The American National Team in the Olympic Games, the World Cup, and Other International Competition, 1983 - 0-910641-00-5