Araguaia nehir yunusu
| Araguaia nehir yunusu | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
 Inia spp. dağılımı.:I. araguaiaensis sağda mavi alanda; I. geoffrensis ve I. boliviensis sırasıyla açık yeşil ve mor. |
Araguaia nehir yunusu veya Araguaian boto[1] (Inia araguaiaensis), Güney Amerika nehir yunusu. 2014 yılında, Amazon nehir yunusu ile benzer olarak tür tanımlaması ayrı yapılmıştır. Brezilya'da yer alan Araguia Nehri ve Tocantins Nehri doğal yaşam alanıdır.
Ekim 2014 itibarıyla I. araguaiaensis Deniz Memelileri Komitesi tarafından ayrı bir tür olarak kabul edilmemektedir. Komitenin yayınladığı taksonomiye göre I. araguaiaensis bağımsız bir tür değildir.[1][2][3]
Keşfi[değiştir | kaynağı değiştir]
I. araguaiaensis'' ayrı bir tür olarak ilk kez 22 Ocak 2014 tarihinde tanımlanmıştır. Bu tanınmada temel nükleer mikrosatelit ve mitokondriyal DNA verileri rol oynamıştır. Ayrıca benzer canlılar olan Amazon nehir yunusu ve Bolivya nehir yunusu'na göre diş sayısının farklı olduğu tespit edilmiştir.[1][4][5]
Tanımlanması[değiştir | kaynağı değiştir]
Cinsin üyeleri gri-pembe bir renge sahip olup 153 ila 2,6 m (502 ila 8,5 ft) arasında vücut uzunluğuna sahiptir. Dorsal sırt bölgesinde yüzgeç bulunur. Boyun omurları başlarını döndürmek için kaynaşmıştır. Bu durum onları keskin dönüş yapmalarını sağlamaktadır. Diğer nehir yunusları gibi I. araguaiaensis de göze çarpan bir alına ve uzun bir buruna sahiptir, buna karşın deniz yunuslarına oranla küçük gözleri vardır. Çünkü yaşadığı ortam genellikle bulanıktır ve görüş alanları bu sebeple gelişmemiştir. Ana besin kaynakları ekolokasyon kullanarak buldukları balıklardır.[6][7][8]
Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Araguaia nehir yunusu, Amazon nehir yunusu (Inia geoffrensis) ile büyük oranda benzerlik taşımaktadır. İki canlı arasındaki farklılığın 2.08 milyon yıl önce ortaya çıktığı tahmin edilmektedir.[1]
| Güney Asya nehir yunusu dışında |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
I. boliviensis, P. blainvillei ve L. vexillifer arasındaki tahmini farklılık süresi, sırasıyla 2.9, 12.0 ve 16.2 milyon yıl öncedir.[1]
Koruma[değiştir | kaynağı değiştir]
Araguaia nehir yunusunun günümüzdeki toplam nüfusunun 600 ile 1500 arasında olduğu tahmin edilmektedir ve genetik çeşitliliği sınırlıdır.[1] Gelişigüzel yapılan tarım faaliyetleri, denetimsiz atılan endüstriyel atıklar ve hidroelektrik barajlar bu cinsin yaşamını tehlikeye atmıştır. Araguaia Nehri'ndeki yaşam alanı yaklaşık olarak 1500 ile 2110 km arasındadır Tocantins Nehri'nde ise günümüzde 6 hidroelektrik barajı mevcuttur ve bu cinsin yaşamlarını tehlikeye atmaktadır.[1]
Brezilya'da yer alan Cantão Devlet Parkı'nda büyük oranda korunmaktadırlar. Buna karşın ticaret ile uğraşan balıkçılar, sıklıkla ağlarındaki balıkları yedikleri için parkın etrafında yaşayan bu yunusları avlayabilmektedir. Bununla birlikte bu yunusları zehirleyen ve ateşli silah kullanarak bu yunusları öldüren balıkçılar da rapor edilmiştir.[9]
Bilim insanlarının çeşitli çalışmalarına ve konuyla ilgili kurumların açıkladığı güncel verilere göre Araguaia nehir yunusu günümüzde hassas türler grubundaki yer alan hayvanlar arasındadır.[1]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h Hrbek, Tomas; Da Silva, Vera Maria Ferreira; Dutra, Nicole; Gravena, Waleska; Martin, Anthony R.; Farias, Izeni Pires (22 Ocak 2014). Turvey, Samuel T. (Ed.). "A New Species of River Dolphin from Brazil or: How Little Do We Know Our Biodiversity". PLOS ONE. Cilt 9. ss. e83623. doi:10.1371/journal.pone.0083623. PMC 3898917 $2. PMID 24465386. 5 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
- ^ "List of Marine Mammal Species & Subspecies". Society for Marine Mammalogy. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
- ^ В Бразилии нашли новый вид дельфинов 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça), 24 Ocak 2014, Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
- ^ McGrath, M. (22 Ocak 2014). "Brazil dolphin is first new river species since 1918". BBC. 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2014.
- ^ Anderson, N. (24 Ocak 2014). "Inia araguaiaensis: New Species of River Dolphin Found in Brazil". Sci-News.com. 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2014.
- ^ "Animal Info - Boto (Amazon river dolphin)". Endangered Animals. AnimalInfo.org. 7 Haziran 2006. 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ Best, Robin C.; da Silva, Vera M.F. (1993). "Inia geoffrensis" (PDF). Mammalian Species. Cilt 426. The American Society of Mammalogists. ss. 1-8. doi:10.2307/3504090. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
- ^ "Boto (Amazon river dolphin)". American Cetacean Society. Fact Sheet. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Projeto Boto do Araguaia". Araguaia.org (Portekizce). Instituto Araguaia. 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Araguaian river dolphin 18 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at WDC 13 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Inia araguaiaensis". Bütünleştirilmiş Taksonomik Bilgi Sistemi.