Amelanchier alnifolia
| Amelanchier alnifolia | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Amelanchier alnifolia (Nutt.) Nutt. ex M.Roem., Fam. Nat. Syn. Monogr. 3: 147 (1847). | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||
Amelanchier alnifolia, yenilebilir meyveler veren, anavatanı Kuzey Amerika'dan Alaska'ya Batı Kanada'ya, ABD'nin batı ve Doğu eyaletlerine uzanan bir çalı türüdür. Eskiden adı "pigeon berry" (Türkçesi:Güvercin üzümü) olarak da bilinirdi.[1] Kuzeye doğru deniz seviyesinden 2600 metre yüksekliğe kadar Kaliforniya'da ve 3.400 metre yüksekliğe kadar Rocky Dağlarında yetişebildiği görülmüştür.[2][3][4]
Kuşlarında ilgi gösterdiği yenilebilir ve besin değeri açısından zengin meyvelere sahip olup meyveleri nedeniyle de özellikle Kanada ve ABD başta olmak üzere tarımı yapılır.[5] Soğuğa dayanıklılığı sebebiyle (Bazı türleri -45 derece soğuğa kadar dayanabilmektedir) anavatanı dışında Avrupa'da da yetiştirilmeye başlanmış olup,Türkiye'de de deneme amaçlı yetiştirilmesi ve satışına başlanmıştır.
IUCN kırmızı listesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu ağaç türü çok geniş bir dağılıma, geniş bir nüfusa sahiptir, herhangi bir büyük tehdit yaşamamaktadır ve gelecekte önemli bir tehdit tespit edilmemiştir. Bu nedenle, bu tür En Az Endişe olarak değerlendirilir.[6]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Adını ABD, Kanada kızılderilerinden "Cree" halkı ve onların dili olan "Cree dili"ndeki cansız isim misâskwatômina (misâskwatômin NI sg saskatoonberry, misâskwatômina NI pl saskatoonberries)den alır.[7] Kanada'da, Saskatchewan eyaletindeki Saskatoon şehrinin adı da bu bitkiye atfen verilmiştir.
Besin değeri ve yararları[değiştir | kaynağı değiştir]
| meyvelerindeki besinler[8] | ||
| Besin | 100 g başına değer | % Günlük değer |
|---|---|---|
| Enerji | 85 kcal | |
| Toplam diyet lifi | 5.9 g | 20% |
| Şekerler, toplam | 11.4 g | 8% |
| Kalsiyum | 42 mg | 4% |
| Magnezyum | 24 mg | 6% |
| Demir | 1 mg | 12% |
| Manganez | 1.4 mg | 70% |
| Potasyum | 162 mg | 3% |
| Sodyum | 0.5 mg | 0% |
| Vitamin C | 3.6 mg | 4% |
| Vitamin A | 11 IU | 1% |
| Vitamin E | 1.1 mg | 7% |
| Folat | 4.6 µg | 1% |
| Riboflavin | 3.5 mg | > 100% |
| Pantotenik asit | 0.3 mg | 6% |
| Piridoksin | 0.03 mg | 2% |
| Biyotin | 20 µg | 67% |
100 gr.mında 85 kalori enerji veren Saskatoon üzümü önemli miktarda diyet lif ve B2 vitamini (riboflavin) ve biyotin, çeşitli yararlı mineraller, demir ve manganez bulunur besin profili yaban mersinine benzer.
Ayrıca polyphenol antioksidanlarda yaban mersini kompozisyonuna benzer. Diğer bir kısım araştırmalar her ne kadar fenolik değerleri düşük bulsada,[9] or higher.[10] Saskatoon'un 100 gramda 452 mg fenolik içerir (Smoky ve Northline çeşitlerinin ortalaması), flavonoller (61 mg) ve antosiyaninler (178 mg), Kersetin, siyanidin, delphinidin, pelargonidin, petunidin, peonidin ve malvidin gibi polyfenoller saskatoon üzümlerinde mevcuttur.[11]
Özellikle in vitro olarak yapılan denemelerde saskatoon fenollerinin iltihap ve ağrı mekanizmalarına katılan siklooksijenaz enzimlerinin engellenmesini sağladığı ve bu şekilde ağrı ve iltihaplarda azalmaları sağlayabileceği tespit edilmiştir.[12]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Schorger, A.W. 1955. The Passenger Pigeon; its natural history and extinction. The University of Wisconsin Press, Madison.
- ^ "Taxon: Amelanchier alnifolia (Nutt.) Nutt. ex M. Roem". 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2023.
- ^ Plants of British Columbia: Amelanchier alnifolia 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Jepson Flora: Amelanchier alnifolia 28 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Canadasfoodinternet sitesi". 29 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2012.
- ^ Botanic Gardens Conservation International (BGCI) & IUCN SSC Global Tree Specialist Group. 2018. Amelanchier alnifolia. The IUCN Red List of Threatened Species 2018: e.T135957919A135957921. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T135957919A135957921.en. Accessed on 21 January 2022.
- ^ "saskatoon." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ Mazza, G. (2005). "Compositional and Functional Properties of Saskatoon Berry and Blueberry". International Journal of Fruit Science. 5 (3): 101-120. doi:10.1300/J492v05n03_10. ISSN 1553-8362.
- ^ Ozga (2007). "Characterization of cyanidin- and quercetin-derived flavonoids and other phenolics in mature saskatoon fruits (Amelanchier alnifolia Nutt.)". Journal of agricultural and food chemistry. 55 (25). ss. 10414-24. doi:10.1021/jf072949b. PMID 17994693. Yazar
|ad2=eksik|soyadı2=(yardım); Yazar|ad3=eksik|soyadı3=(yardım); Yazar|ad4=eksik|soyadı4=(yardım) - ^ Hosseinian (2007). "Saskatoon and wild blueberries have higher anthocyanin contents than other Manitoba berries". Journal of agricultural and food chemistry. 55 (26). ss. 10832-8. doi:10.1021/jf072529m. PMID 18052240. Yazar
|ad2=eksik|soyadı2=(yardım) - ^ Bakowska-barczak (2007). "Survey of bioactive components in Western Canadian berries". Canadian Journal of Physiology and Pharmacology. 85 (11). ss. 1139-52. doi:10.1139/y07-102. PMID 18066116. Yazar
|ad2=eksik|soyadı2=(yardım); Yazar|ad3=eksik|soyadı3=(yardım) - ^ Adhikari (2005). "Quantification and characterisation of cyclo-oxygenase and lipid peroxidation inhibitory anthocyanins in fruits of Amelanchier". Phytochemical analysis. 16 (3). ss. 175-80. PMID 15997850. Yazar
|ad2=eksik|soyadı2=(yardım); Yazar|ad3=eksik|soyadı3=(yardım); Yazar|ad4=eksik|soyadı4=(yardım); Yazar|ad5=eksik|soyadı5=(yardım)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Amelanchier alnifolia ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Amelanchier alnifolia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
