Aleksios Aksuh
Aleksios Axouch (Aksuh) ya da Axouchos, ayrıca Axuch olarak da tercüme edilir, (Yunanca: Ἀλέξιος Ἀξούχ ya da Ἀξοῦχος, 12. yüzyıl Türk asıllı Bizans aristokrat ve askeri lideri.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
İmparator II. İoannis hükümdarlığında ve oğlu I. Manuil hükümdarlığının ilk dönemlerinde Megas Domestikos ("Bizans ordusu komutanı") olan İoannis Aksuh'un oğludur.[1][2] Aleksios'un kendisi, II. İoannis'un en büyük oğlu, ortak imparator ve 1142 yılında ölen Aleksios Komnenos'un kızı Maria Komnene ile evlenmiştir.[1][3]
Tecrübeli asker olan Aleksios Prōtostratōr rütbesi ile ödüllendirilmiştir ve I. Manuil (h. 1143-1180) hükümdarlığının orta dönemlerinde birçok askeri sefer katılmıştır.[1] Megas doux Aleksios Komnenos'un yenilgisini takiben Bizans'ın pozisyonunu tekrar kazanma çabaları için 1157 yılında Güney İtalya'ya gönderilmiştir.[3][4] Kuzey İtalya'yı yöneten Kutsal Roma İmparatoru ile var olan hassas ilişkileri yönetirken, aynı zamanda karşılıklı itimatsızlık ile mücadele ederek, görevini çok açık bir şekilde başarmış ve Kral Sicilyalı I. William ile 1158 yılında Bizans ordusunu İtalya macerasından çıkaracak onurlu bir anlaşma imzalamıştır.[5] Bu anlaşma ile politikaları Kilikya'da Ermenistan Prensi II. Toros'a karşı ilgi çekici bir şekilde başarısızlığa uğrayan Manuil'in dikkatini Doğu'ya vermesini sağlamıştır.[6] 1165 yılında Aleksios, baş komutan (strategos autokrator) ve vali (doux) olarak Klikya'ya gönderilmiştir.[3][7] Muhtemelen 1166 yılınad geleceğin Macaristan Kralı olacak III. Béla ile beraber savaşa katılmıştır.[1][3]
Yaklaşık 1167/70 yıllarında, Manuil'in gözünden düşmüştür, bunun birinci sebebi imparatora karşı komplo kurmakla suçlanması; ikincisi ise Konstantinopolis'te bulunan sarayında Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı II. Kılıç Arslan'a (h. 1156-1192) karşı karşı yaptığı sefer ve zaferleri betimleyen ihtişamlı resimlerde gelenek olduğu üzere Manuil'i göstermemesş nedeniyle eleştirilmesidir.[1][8] Bunların yanında Aleksios, "büyü yapmak" ve Latin "büyücülerle" işbirliği yaparak İmparatoriçe Antakyalı Maria'nın velihat çocuk doğurmasını engellemek için ilaç vermekle suçlanmıştır.[9] Tarihçi İoannis Kinnamos komplo suçlamalarının gerçek olduğunu fakat Nikitas Honiatis ise Aksuh'a kendini güvensiz hisseden Manuil tarafından tuzak kurulduğuna inanır.[10] Özellikle Honiates, Manuil'in bir sonraki imparatorun isminin "A" ile başlayacağını söyleyen AIMA kehaneti yüzünden Aksuh ve kuzeni geleceğin I. Andronikos'tan (h. 1182-1185) şüphelendiğini yazar.[11] Gerçek ne olursa olsun, Aleksios suçlu bulunmuş ve hayatının kalanını geçirmesi üzerine manastıra kapatılmıştır,[1] Manuil tarafından serbest bırakılması için karısının çabaları boşa çıkmıştır.[3] Manastıra kapatıldıktan birkaç yıl sonra Aleksios'un öldüğü, Karısı Maria'nın da kocasının kaderi karşısında üzüntüsünden öldüğü yazılmaktadır.[3] Aleksios Aksuh'un birisi İmparator III. Aleksios'a (h. 1195-1203) karşı başarısız isyana önderlik edip bu sırada öldürülen "Şişman" İoannis Komnenos olmak üzere iki oğlu vardır.[1][3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ a b c d e f g ODB, "Axouch" (A. Kajdan, A. Cutler), p. 239.
- ^ Magdalino 2002, ss. 195, 207.
- ^ a b c d e f g Guilland 1967, s. 481.
- ^ Magdalino 2002, ss. 60–61.
- ^ Magdalino 2002, ss. 61–63.
- ^ Magdalino 2002, ss. 61, 67.
- ^ Magdalino 2002, s. 107.
- ^ ODB, "History Painting" (239, 938–939.
- ^ Garland, Lynda; Stone, Andrew (2006). "Mary of Antioch". De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2012.
- ^ Magdalino 2002, ss. 19, 218.
- ^ Magdalino 2002, ss. 6–7.
- Genel
- Guilland, Rodolphe (1967). "Le Protostrator". Recherches sur les institutions byzantines [Bizans Kurumları Üzerine Çalışmalar]. Berliner byzantinische Arbeiten 35 (Fransızca). I. Berlin ve Amsterdam: Akademie-Verlag & Adolf M. Hakkert. ss. 478-497. OCLC 878894516.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Magdalino, Paul (2002) [1993]. The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1. 19 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2015.