Aleksandr İzvolski
| Aleksandr Petroviç İzvolski Александр Петрович Извольский | |
|---|---|
| |
| Rus Dış İşleri Bakanı | |
| Görev süresi 1906-1910 | |
| Yerine geldiği | Vladimir Lambsdorff |
| Yerine gelen | Sergey Sazonov |
| Rusya'nın Japonya büyükelçisi | |
| Görev süresi 1899-1902 | |
| Yerine geldiği | Roman Rosen |
| Yerine gelen | Roman Rosen |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 18 Mart [E.U. 6 Mart] 1856 Moskova, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 16 Ağustos 1919 (63 yaşında) Biarritz, Fransa |
| Milliyeti | Polonya kökenli Rus |
| Evlilik(ler) | Kontes von Toll |
| Çocuk(lar) | Hélène İzvolski |
| Bitirdiği okul | Tsarskoye Selo Lyceum |
| Mesleği | diplomat |
Kont Aleksandr Petroviç İzvolski (Rusça: Алекса́ндр Петро́вич Изво́льский, 18 Mart [E.U. 6 Mart] 1856, Moskova – 16 Ağustos 1919, Biarritz), Rus diplomat, I. Dünya Savaşı'nın başladığı yıllarda Büyük Britanya ile Rusya'nın ittifakının ana mimarı olarak hatırlanır.[1]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Erken dönem kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
İzvolski, Polonya kökenli aristokrat bir aileden gelir.[2] Sankt-Peterburg'daki Tsarskoye Selo Lyceum'u onur derecesiyle bitirdi ve kısa süre sonra ailesi sarayda çok geniş bağlantıları olan Kontes von Toll ile evlendi. Bu bağlantılarla, Prens Lobanov-Rostovsky'nin patronu olduğu Dışişleri Bürosuna katıldı. İzvolski, Belgrad, Münih ve Tokyo'da aldığı görevlerden sonra (1899'dan itibaren) Rusya'nın Vatikan büyükelçisi oldu.
Tokyo'da iken, İzvolski Japon İmparatorluğu'nun Kore ve Mançurya üzerinde yükselen gücü ile barışçıl bir uzlaşı önerdi. Artan gerginliği gidermek amacıyla Japon eski Başbakanı Itō Hirobumi'nin 1902'de St. Petersburg'a bir gezi düzenlemesine yardım etti. Bu çabalar Çar II. Nikolay'ın gazabını doğurdu ve İzvolski kendisini 1903'ten itibaren Kopenhag'a nakletti. Bu görevden sonra 1904-1905 Rus-Japon Savaşı öncesi ve sırasında Japonya ile diplomatik bir çözüm bulunması için baskı yapmaya devam etti.[2] Nisan 1906 ve Kasım 1910 tarihleri arasında Rusya'nın İmparatorluk Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.
Britanya-Rusya ittifakı[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusya için felaket ile biten Rus-Japon Savaşı ve 1905 Rus Devrimi sonrasında İzvolski, Rusya'ya on yıl boyunca barış vermeye kararlıydı. Avrupa siyasetinin sorunlarından kurtulmanın ve iç reformlara odaklanmanın Rusya'nın çıkarına olduğuna inanıyordu. Anayasal monarşist olarak, Dışişleri Bakanlığı'nda reformu ve modernizasyonu üstlendi.
Daha pratik siyaset alanında, İzvolski Rusya'nın geleneksel düşmanlarıyla - Büyük Britanya ve Japonya - kademeli bir yakınlaşmayı savundu. Özellikle kamuoyu ve ordudaki sert gönüllülerden, Japonya'ya karşı intikamcı bir savaş ve Afganistan'a askerî müdahale talep eden çeşitli yönlerden şiddetli bir muhalefetle karşılaşmak zorunda kaldı. Hükûmetteki müttefikleri arasında Pyotr Stolypin ve Vladimir Kokovtsov yer aldı. 1907 Rus-Japon Anlaşması ile Japonya ile ilişkileri geliştirmeyi sonuçlandırdı.[2]
Rus-Japon Savaşı sırasında, Kral VII. Edward tarafından, ittifak önerisi ile yaklaşıldığında, Dışişleri Bakanı olarak Japonya'nın savaşla zayıflamış Rusya'nın Fransa dışında başka bir müttefike ihtiyaç duyduğunu hissetmesi, politikasının birincil hedefi haline geldi; bu, 1907 yılında Britanya-Rusya Antantı ile sonuçlandı.
Bosna krizi[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir diğer öncelikli hedef, Rusya'nın uzun süredir devam etmekte olan Boğaziçi ve Çanakkale Boğazı'nın (beraber "Boğazlar" olarak bilinir) Rus savaş gemilerine açma (yani, ön şart olmadan serbest dolaşım izni verilmesi ve Rusya'ya münhasır hak olarak tanınması) hayata geçirmek, bu Rusya'ya, Akdeniz'e serbest geçiş ve Karadeniz Filosunu sadece Karadeniz bölgesinin sahil savunması için değil ama aynı zamanda onu küresel çıkarlarını desteklemekte kullanma şansı verecekti.
1881'de yenilenen Üç İmparator İttifakı'nın gizli maddelerinden birinde, Avusturya-Macaristan, 'uygun gördüğü anda Bosna-Hersek'i ilhak etme hakkı' olduğunu savundu ve iddianın aralıklı olarak Avusturya-Rusya anlaşmalarında tekrar edildiği belirtildi.[3] Buna Rusya tarafından itiraz edilmedi, ancak St Petersburg şartları dayatmaya devam etti. İzvolski, Çar II. Nikolay'ında desteğiyle, Rusların Boğazlara erişiminin iyileştirilmesi için Avustuya'nın desteği karşılığında Bosna-Hersek'in ilhakını önerdi.[4] Bu amaçla İzvolski, 16 Eylül 1908'de Buchlov'un Moravya kalesinde, Avusturya Dışişleri Bakanı Baron (sonra Kont oldu) Alois Lexa von Aehrenthal bir araya geldi ve orada Boğazların Rusya'ya açılması ve daha sonraki bir diplomatik konferansta böyle bir açılışı desteklemek karşılığında Avusturya'nın Bosna-Hersek'e katılmasını desteklemeyi kabul etti.
Aehrenthal'in, 5 Ekim 1908'de ilhak ilanı, Osmanlı İmparatorluğu pahasına, Berlin Antlaşması şartlarının değiştirilmesi önemli bir Avrupa krizi yarattı. İzvolski, Aehrenthal ile herhangi bir anlaşmaya vardığını reddetti.[4] Daha sonra Aehrenthal'ın niyetlerinin önceden bilindiğini bile reddetti ve Bosna-Hersek'in statüsüyle başa çıkmak için çağrılan bir toplantıya başarısız davrandı.[5] Diplomasideki 'çıkmaz' ancak, Almanların Rusların eninde sonunda birleşmeyi kabul etmeleri ve Sırbistan'a da aynı şekilde davranmalarını talep ettikleri 1909 yılının St Petersburg notuna göre çözüldü. Alman Başbakanı Bülow, Sırbistan'da bir Avusturya savaşı olasılığı olduğunu ve daha doğrudan ihtimal İzvolski'nin orijinal ilhak anlaşmasında kayıtsız kaldıklarını ispatlayan belgeleri Almanlar tarafından serbest bırakılmacağını belirtti. İzvolski hemen destek verdi.[4] Rus pan-Slavcıları tarafından (Bosna'yı kendilerinin olduğunun hisseden) Sırplara "ihanet" ettiği düşünülen, şaşkın İzvolski nihayet görevden alındı.
Tarihçilik, geleneksel olarak Avusturyalı ilhak krizini Aehrenthal'ın kapısına koyar. Bununla birlikte, tarihçi Christopher Clark, I. Dünya Savaşı'nın sebepleri üzerindeki 2012 yılındaki Sleepwalkers isimli çalışmasında, şu görüşü sunar "kanıtlar, krizin yaptığı seyir gösteriyor ki İzvolski iş ve itibarını kurtarmak için en abartılı düzende yalan söyledi. Rus dışişleri bakanı, [ilk] Londra'nın Boğazlar'ın Rus savaş gemilerine açılmasına olan talebini destekleyeceği yönünde [ve] ilhakın Rus ulusalcı görüşüne olan etkisini büyük ölçüde küçümseyerek iki ciddi hata yapmıştı, [ne zaman] St Petersburg'daki basın tepkisinin rüzgarını aldı, hatasını fark etti, panikledi ve kendisini Aehrenthal tarafından kandırıldığı üzerine inşa etmeye başladı."[6] İlhak krizini takip eden yıllar, artan 'şovenist halk duygusu' ortamında ve yaşamsal bir ilgi alanında aşağılanma duygusu ile Ruslar önemli bir askeri yatırım programı başlattıkları görülür.[7]
Sonraki yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1910'da Paris'te büyükelçi olduktan sonra İzvolski, Rusya'nın Fransa ve İngiltere ile olan bağlarını güçlendirmek ve Rus silahlanmasını teşvik etmek için elinden gelen enerjiyi adamıştır. I. Dünya Savaşı patlak verdiğinde, "C'est ma guerre!" ("Bu benim savaşım!") yorumuyla ünlenmiştir.
Şubat Devrimi'nden sonra İzvolski istifa etmiş ancak yerine Vasily Maklakov atandığı Paris'te kalmıştır. Müttefiklerin Rus İç Savaşı'ndaki müdahalesini savundu ve Ağustos 1919'da Biarritz'deki ani ölümünden önce bir anı kitabı yazıyordu.
Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
İzvolski, Marguerite Carlovna, ya da Kontes Toll ile evlendi. Sarayda nüfuzu olan Baltık Almanı büyük cazibesine, Rusça bilmemesi engeldi. Çanakkale'de oğlu savaştı. Kızları Hélène İzvolski, Rus Katolik Kilisesi'ne kabul edildi ve ilk önce Fransa'da ve sonra Amerika Birleşik Devletleri'nde tanınmış bir bilim adamı oldu.
Şeref Nişanları[değiştir | kaynağı değiştir]
Kutsal Stanislaus Nişanı 1. derece, 1901
Kutsal Anne Nişanı 1. derece 1904
Kutsal Vladimir Nişanı, 1. derece, 1908
Beyaz Kartal Nişanı, 1910
Kutsal Aleksandr Nevski Nişanı, 1914
Ekranda görünmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
İzvolski, 1974 BBC mini-serisi Kartalların Düşüşü'nde tasvir edilmiştir. Aktör Peter Vaughan tarafından oynanmıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Gooch 1936, s. 285–365.
- ^ a b c Kowner 2006, s. 167-168.
- ^ Clark 1996, s. 83.
- ^ a b c Clark 1996, s. 85.
- ^ Shebeko 1936, s. 83.
- ^ Clark 1996, s. 86.
- ^ Clark 1996, s. 162-163.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gooch, G.P. (1936), Before the war: studies in diplomacy (PDF), 3, s. 285-365,
long chapters on Britain's Landsdowne; France's Théophile Delcassé; Germany's Bernhard von Bülow pp 187–294; Russia's Izwolsky pp 285–365 and Austria's Aehrenthal
- Kowner, Rotem (2006), Historical Dictionary of the Russo-Japanese War, The Scarecrow Press, s. 167–168, ISBN 0-8108-4927-5
- Clark, Christopher (1996), The Sleepwalkers: How Europe Went to War in 1914, Oxford, ISBN 0-0611-4666-8
- Shebeko, N. (1936), Sovenirs, Paris
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Fay, Sidney B. (1928, repr. 1966). The Origins of the World War
- Izvolsky, A.P. Recollections of a Foreign Minister. 1920
- Stieve, Friedrich (1926). Izvolsky and the World War
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Aleksandr İzvolski ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Vladimir Lambsdorff |
Rus Dış İşleri Bakanı 1906 – 1910 |
Sonra gelen: Sergey Sazonov |
| Diplomatik görevi | ||
| Önce gelen: Roman Rosen |
Rusya'nın Japonya büyükelçisi 1899 – 1902 |
Sonra gelen: Roman Rosen |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
