Akköse, Dernekpazarı
| Akköse | |
|---|---|
 | |
 Trabzon ilinin Türkiye'deki konumu | |
  Akköse Akköse'nin Trabzon'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Trabzon |
| İlçe | Dernekpazarı |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 550 m |
| Nüfus (2022)[1] | |
| • Toplam | 444 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 462 |
| İl plaka kodu | 61 |
| Posta kodu | 61940 |
Akköse, Trabzon ilinin Dernekpazarı ilçesine bağlı bir mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı döneminde "Zeno" ya da "Zino" adıyla günümüz Akköse mahallesi ile Dernekpazarı ilçe merkezine bağlı Ulucami yerleşiminin birleşiminden oluşmuş bir köy olarak görülmektedir. Yerleşimin tarihi adının Lazca, "ova" veya "düzlük arazi" anlamına gelmekte olan "Zeni" kelimesinden[3] türediği değerlendirilmektedir. Of civarı 1461 yılında Osmanlı egemenliğine girdikten sonra "Zeno (Zino)" adıyla o dönemki Of kazasına bağlı köyler arasında yerleşimden bahsedilmektedir. 1486 yılı tahririne göre köyde; 79 hane, 6 bive (dul kadın), 2 mücerred (yetişkin bekar erkek) ile 3 baştina, 2 müsellem ve 2 yamak hanesi bulunmaktadır. 15. yüzyıl kayıtlarına göre köyde Hristiyanlar çoğunlukta olmakla birlikte o dönemde askeri ve devlet görevlisi harici Müslüman nüfus da bulunmaktadır. 1515 yılı tahririne göre köyde; 45 hane, 3 bive (dul kadın), 10 baştina hanesi, 12 müsellem hanesi ile 1 müsellem bive bulunmaktadır. 1554 yılı kayıtlarında Oflara adıyla yer alan köyde; 50 normal hane, 17 baştina hane ve 7 müsellem hane bulunmaktadır. Bu tarihteki kayda göre köyde 280 adet üzüm ağacı bulunduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra o tarihte yerleşimde doğan yetiştiriciliği de yapılmaktadır. 1583 yılı kaydında köyde erkek nüfus; 54 ispenç ve 11 bennak ile 4 mücerred olarak kaydedilmiştir. Buradan yola çıkıldığında köyde Hristiyan ağırlıklı olmak üzere Müslüman-Hristiyan nüfusun bir arada yaşadığı anlaşılmaktadır. 1678 yılına ait bir kayıtta köyden Niyaz, Murteza, İbrahim ve İvaz adlarında kişilerin önderliğinde bir grubun bölgede eşkıyalık yaptığı belirtilmekte olup 1679 yılına ait başka bir kayıtta da gerçekleşen askerî harekât ile bu eşkıyalardan bir kısmi öldürülerek düzen sağlandığı belirtilmektedir. Ancak bölgedeki eşkıyalık hareketleri kısa süre sonra yeniden başlamış ve bölgede güvensiz bir ortam oluşmuştur.[4] 1681 yılı Avarız Defterine göre yerleşimde tamamı Müslüman 34 avarız neferi kaydedilmiştir.[5]
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra Trabzon ili Of kazasının Dernekpazarı bucağına bağlı köy olarak görülmektedir. 1935 ve 1940 yıllarına ait nüfus sayımlarında Akköse, 1945, 1950 ve 1955 yılı nüfus sayımlarında Zenoakköse olarak görülen yerleşimin adı 1959 yılında, "yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı" gerekçesiyle 7267 sayılı kanunla Akköse olarak değiştirilmiş ve 1960 yılı nüfus sayımından itibaren yeni adıyla kayıtlarda yer almaya başlamıştır.[6]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Trabzon il merkezine 74 km, Dernekpazarı ilçesine 4 km uzaklıktadır.[2]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | ||
|---|---|---|
| 2022 | 444[1] | |
| 2021 | 467[1] | |
| 2020 | 484[1] | |
| 2019 | 502[1] | |
| 2018 | 604[1] | |
| 2017 | 361[1] | |
| 2016 | 361[1] | |
| 2015 | 367[1] | |
| 2014 | 410[1] | |
| 2013 | 428[1] | |
| 2012 | 339[2] | |
| 2011 | 337[2] | |
| 2000 | 434[2] | |
| 1990 | 996[2] | |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Trabzon Dernekpazarı Akköse Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ a b c d e f "Akköse Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ Çağatay, İrfan (2018). "Derleme Sözlüğü'nde Lazca Unsurlar". Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-BELLETEN. 66 (1). DergiPark. s. 128. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ Bostan, M. Hanefi (2016). XV-XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Of Kazası-Başlangıçtan Günümüze Her Yönüyle Of (Editörler:Hikmet Öksüz, A. Mevhibe Coşar, Veysel Usta. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-975-6983-85-0, sayfa 35-109.
- ^ Bostan, Mehmet Hanefi (2005). "XVII. Yüzyıl Avârız ve Cizye Defterlerine Göre Of Kazasının Nüfusu ve Etnik Yapısı-XIV. Türk Tarih Kongresi". www.academia.edu. ss. 413-429. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Trabzon ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye'deki bir mahalle ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |