Ahmed Avni Paşa
| Ahmed Avni Paşa | |
|---|---|
| |
| Bahriye Nazırı | |
| Görev süresi Nisan 1919 - Temmuz 1919 | |
| Hükümdar | VI. Mehmed |
| Yerine geldiği | Mehmed Şakir Paşa |
| Yerine gelen | Hulusi Salih Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1878 Batum  Osmanlı İmparatorluğu
|
| Ölüm | 1 Şubat 1934 Cünye, Lübnan |
| İlişkiler | İsmail Fevzi Paşa (ağabeyi) |
| Bitirdiği okul | Harp Okulu |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | Osmanlı İmparatorluğu
|
Mirliva Ahmed Avni Paşa, Ahmed Lortkipanidze[2] veya Seryaver Avni Paşa (1878-1 Şubat 1934), VI. Mehmed’in başyaverliği ve Bahriye Nazırlığı yapmış Osmanlı askeri ve devlet adamı.
Gürcü asıllı Şahinbaşoğlu (Lortkipanidze) ailesinin bir mensubu olarak 1878 yılında Batum’un bir sahil kasabası olan Çakvi'de doğdu.[2][3][4] Babası, Süleyman Faik Paşa, dedesi ise Şahinbaşzade Süleyman Paşa idi.[5] Ağabeyi de kendisi gibi bir devlet adamı olan Mutasarrıf İsmail Fevzi Paşa idi.[3] Avni Paşa, tek evliliğini Harbiye Nazırı Mareşal Gürcü Şakir Paşa’nın kızı Münire Hanım ile yaptı ve bu evlilikten altı çocuğu oldu. Avni Paşa ayrıca II. Abdülhamid’in eşi Bidar Kadın'ın annesi Şahika İffet Lortkipanidze ile akrabaydı.[6]
93 Harbi sonrası ailesiyle birlikte Batum'dan Trabzon'a göç etti. Trabzon Mülki ve Askeri Rüştiyesi ve daha sonra Kuleli Askeri İdadisi'nde eğitim gördü. Harp Okulu'ndan mezun oldu. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı’na katıldı. 1915 senesinde oluşturulan Lazistan ve Havalisi Umum Kumandanlığı’na bağlı Gürcü Lejyonu’nun komutanlığını yaptı.[6] Son padişah VI. Mehmed’in başyaverliği görevi ile Bahriye Nazırlığı görevlerini yürüttü. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının Samsun yolculuğu öncesindeki hazırlıklarını organize etti.[7] Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 yılında Yüzellilikler listesine dahil edilerek sürgüne gönderilmiştir. Lübnan’ın sahil kasabası Cünye’ye yerleşmiş ve ölümüne kadar burada yaşamıştır.[8]
Hatıratı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir Osmanlı devlet adamı ve aynı zamanda Vahdettin'in seryaveri olan olan Avni Paşa, Türk Kurtuluş Savaşı ve Osmanlı hanedanının sürgündeki yaşamı gibi tarihi olaylara doğrudan tanıklık etmiştir. Paşa, şahit olduğu bu olaylara, yazdığı hatıratında yer vermiştir. Bu hatıralar içinde, Sultan Vahdettin'in sürgün yıllarında Avni Paşa’ya yazdırmaya başladığı fakat tamamlayamadığı anılar da bulunmaktadır. Nitekim paşanın hatıratındaki son dört paragraflık kısım, Sultan Vahdettin’in bizzat el yazısını içermektedir; bununla birlikte Avni Paşa’nın el yazısıyla Sultan Vahdettin’in dikte ettiği anılara da yer verilmektedir.[3]
Avni Paşa'nın yazı üslubunda Kurtuluş Savaşı'na olan katkılarına rağmen Yüzellilikler listesine dahil edilmesinin kırgınlığı ve küskünlüğü görülmektedir. Avni Paşa'nın ailesi tarafından muhafaza edilen anıları, yazıldıktan 90 yıl sonra Osman Öndeş tarafından 2012 yılında yayımlanmıştır.[9]
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
- Öndeş, Osman (2012). Vahdeddin'in Sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor. Timaş Yayınları. ISBN 9786051149295.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Harp Akademileri Komutanlığı, Harp Akademilerinin 120 Yılı, İstanbul, 1968, s. 67.
- ^ a b "აჰმედ ავნი ფაშა" [Ahmed Avni Paşa]. ქართველები უცხოეთში. nplg.gov.ge. 5 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ a b c Öndeş, Osman (2014). "Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi". Mirliva Ahmed Avni Paşa ve Hatıratı, 23. openaccess.marmara.edu.tr. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Öndeş, Osman (2012). Vahdeddin'in Sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor & Milli Mücadele ve Sürgün Yılları. Timaş Yayınları. s. 135.
Ben kimim? Rumi 1291 yılı Temmuz ayı ortasında Batum'un sayfiyesi olan Çakay'da Şahinbaşzade Süleyman Paşa'nın soyundan gelmişim.
- ^ Şentürk, Hüseyin (28 Temmuz 2000). "Şehzade Paris'te kapı kapı sabun sattı". Milliyet. openaccess.marmara.edu.tr. 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ a b Öndeş, Osman (2012). Vahdeddin'in Sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor & Milli Mücadele ve Sürgün Yılları.
- ^ Çetiner, Yılmaz (25 Temmuz 2000). "Son Padişah Vahdettin ile gurbette: Bahriye Nazırı Ahmed Paşa'nın kızı anlatıyor". Milliyet. openaccess.marmara.edu.tr. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
Babam Avni Paşa, Mustafa Kemal’i yakından tanır ve ona güvenirdi... Anadolu’ya ne yapmak için gittiğini gayet iyi biliyordu... Bunun içindir ki Bandırma Vapuru’nu onlara tahsis ettirdi...
[ölü/kırık bağlantı] - ^ "Vahdeddin'in Sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor". Haberturk.com. 24 Ocak 2012. 26 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021.
- ^ "Avni Paşa Anlatıyor". timas.com.tr. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022.