Adıyaman yöresi halk kültürü

Adıyaman yöresi, kültürel açıdan oldukça zengin bir yöredir. Yörede hafife alınamayacak kadar tarihi yerler bulunmaktadır. Bunların içerisinde de Nemrut Dağı Ören Yeri bulunmaktadır. Adıyamada tarihi kaleler, kaya mezarlar, cami ve kiliseler bulunmaktadır. Bu tarihi zenginliğin içerisinde yöre kültürel anlamda oldukça zengin yapıdadır.

Yiyecek ve içecekler

Yöre yemeklerinin temel maddeleri olarak buğday ürünleri, kuru baklagiller, patlıcan, domates ve lahana kullanılmaktadır. Soğan, sarımsak, salça, pul biber, maydanoz ve baharatlar tüm yemeklerde tat verici olarak kullanılmaktadır.

Bazlama

Çorbalar

• Meyir Çorbası
• Alaca Çorbası
• Malhıta Çorbası
• Tarhana Çorbası
• Mercimek Çorbası
• Yoğurtlu Çorba
• Un Çorbası
• Dövme Çorbası
• Pıtpıtı Çorbası

Sebze yemekleri

• Adıyaman Tavası
• Parmak Kebap
• Dolma-Sarma
• Yeşil Fasulye Sulusu
• Dövmeç

Pilavlar

• Karıştırmalı pilav
• Kavurmalı Pilav
• Mercimekli pilav
• Şahreli (şehriyeli) pilav
• Tavuklu pilav
• Meyhane pilavı
• Domatesli pilav
• Ciğerli pilav

Köfteler

• Kavurmalı sıcak köfte
• Kel köfte
• Yarpızlı (Yarpuzlu) köfte
• Ekşili köfte
• Patlıcanlı kollotik
• Dolmalı köfte
• İçli köfte
• Yapıştırma
• Çiğ köfte

Pideler

• Kavurmalı hıtap
• Ot hitabı
• Peynirli ekmek
• Tava kıloru
• Semsek
• Besmet (peksimet)
• Bazlama
• Taplama
• Katmer

Mancalar (salatalar)

• Yarpız (yarpuz) mancası
• Pirpirim salatası
• Patates salatası

Cacıklar

• Pirpirim cacığı
• Kabak cacığı
• Marul cacığı
• Yarpız (yarpuz) cacığı
• Hıyar(salatalık) cacığı

Tatlılar

• Tene helvası
• Top helvası
• Nişe bulamacı
• Şilik
• Heside
• Aşure
• Kesme
• Peynirli irmik helvası
• Kaşık tatlısı
• Burma Tatlısı
• Bayram taplaması
• Pestil

El sanatları

Halın dokumacılığı

Yörede kanaviçe ve yazmalar hala yapılmaktadır. Köşkerlik (yemenicilik) ise gelişen teknoloji karşısında hemen hemen yok olmuştur. Adıyaman ilçe ve köylerinde aşağıdaki el sanatları yapılmaktadır.

• Halı
• Kilim
• Hurç
• Heybe
• Yazma

- Adıyaman Türküleri -

• Adıyaman Halayı
• Altın Yüzüğüm Kırıldı
• Ata Vurdum Belleme
• Anayurdum
• Aydoğar Aşar Gider
• Bir Mektup Yazdırdım
• Bu Devran
• Damın Ardı Tandıram
• Dereboyu Saz Olur
• Durnalar Dizi Dizi
• Dünmü Burdayıdın
• Düz Dara
• Eyvanına Vardım
• Fırsat elde İken Bir Amel Kazan
• Gel Gülüm Gel Canım (Vur Davulcu)
• Git Gelemem
• Havalar Ayaz Gelin Hanım
• Hezal
• Kaleden Kaleye Şahin Uçurdum
• Karşıda Kara Erik
• Nemrut Dağı
• Sakine
• Varam Yar Yanına Varam
• Yağmur Yağar Yer Yaş Olur
• Yol Ver Fırat

Halk Oyunları

Adıyaman yöresi halk oyunları, diğer halk oyunları yöreleri gibi bulunduğu bölgenin doğal şartlarının, inanışlarının, yaşanmışlıklarının müzik ve figürler ile tercümanı olmuştur. Yöre oyunları aşağıdaki gibidir,

• Ağırlama
• Hızlı Üçleme
• Yavaş Üçleme
• Goftan
• Çep
• Rışko
• Ağır Sımsımi
• Hızlı Sımsımi
• Dik
• Kadın Halayı
• İki Ayak
• Barış
• Dingi
• Düz Oyun
• Göçer Oyunu
• Hallaç Oyunu
• Hasat Oyunu
• Heilli Can
• Kaynana Oyunu
• Kımıl Oyunu
• Sal Oyunu
• Türkan
• Pehlivan

Giyim kuşam

Kıyafetleri günümüzde de kırsalda kullanılmaktadır. Dağ köylerinde kıl kumaştan yapılmış şalvar, Aba denilen ceket ve yakasız gömlekten ibarettir. Ayakta çorap ve yemeni bulunmaktadır. Şalvar ve yakalı veya yakasız gömlekle bütünleşen kıyafetin üzerine “fillik kuşak “ denilen ipek,püsküllü, beyaz renkte bir kuşak sarılmaktadır.

Kaynakça

• Adıyaman Valiliği20 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı24 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• M.Sadık Doğan, Araştırma Yazıları, Adıyaman, 2012