Aşağıbakraçlı, Şenkaya
| Aşağıbakraçlı | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Aşağıbakraçlı Aşağıbakraçlı'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 88 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Aşağıbakraçlı, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşağıbakraçlı köyünün eski adı Merenisi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Merenisi (მერენისი), "mere" (მერე) kelimesinden gelir. Gürcüce "mere" kelimesi, akarsu kıyısındaki düzlüğe, meydana verilen addır.[4][5] Bu yer adı Türkçeye Mernis, Merinis olarak girmiştir. Merenisi, tarihsel olarak tek bir yerleşme olmakla birlikte, zaman zaman iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Bundan dolayı Aşağıbakraçlı köyü Aşağı Merenisi, Yukarıbakraçlı köyü de Yukarı Merenisi olarak adlandırılmıştır. Tarihsel Merenisi'nin bir parçası olan Yukarıbakraçlı'da 10. yüzyılda inşa edilmiş olan Gürcüce yazıtlı kilise ile Aşağıbakraçlı'da bugüne izi kalmamış olan kilise, bu iki köyün eski yerleşmeler olduğunu göstermektedir.[6][7][8]
Merenisi Kilisesi'nin inşa edildiği yüzyılda Merenisi, Gürcü Krallığı sınırları içinde kalıyordu. Bu kilisenin Asomtavruli harfleriyle yazılmış olan Gürcüce yazıtında, Gürcü kralı II. Aşot Kurapalati'nin 25 Ocak 954'te öldüğü belirtilmiştir. Merenisi, 1080 yılından itibaren bir süre Büyük Selçuklu hakimiyetinde kaldı. Daha sonra birleşik Gürcistan Krallığı'na katıldı. Osmanlılar köyü, 16. yüzyılın ortasında, Tao bölgesinde birleşik Gürcistan Krallığı'nın yerini almış olan Samtshe Atabeyliği'nden ele geçirdi.
Uzun süre Osmanlı egemenliğinde kalan Aşağı Merenisi, 93 Harbi'nin (1877-1878) ardından Rusların eline geçti. Aşağı Merenisi ve Yukarı Merenisi köyleri, Merines (Меринес) adlı altında tek köy olarak kaydedilmiştir. Rus idaresinde köy, Oltu sancağının (okrug) Oltu kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazaya bağlı Penyak nahiyesinin köylerinden biri olan Merenisi'nin nüfusu 282 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı "Rum" olarak kaydedilmiştir. Merenisi Kilisesi'nden hareketle eskiden Gürcü nüfusa sahip olduğu anlaşılan köyün demografik yapısı zaman içinde değişmiş olmalıdır.[9] Rus idaresi sırasında Merenisi'nin nüfusu artmış, 1896 yılında 339 kişiye, 1906 yılında da 427 kişiye ulaşmıştır.[10]
Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında, Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Merenisi'nin de içinde yer aldığı bölge bağımsız Gürcistan tarafından kendi sınırları içinde sayıldı. Bununla birlikte bölge Gürcistan'ın kontrolünde değildi. Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla köy Türkiye sınırları içinde kaldı.[11]
Merenis Türkiye'ye kaldıktan sona iki ayrı köy sayıldı. Aşağı Merenisi 1935 genel nüfus sayımında "Aşağı mernis" adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Kömürlü nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 85 kişiden oluşuyordu.[12] "Aşağı Merinis" adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Aşağı Bakraçlı olarak değiştirilmiştir.[8] Bununla köyün eski adı resmî kaynaklarda bir süre daha "Aşağıbakraçlı (Aşağımerinis)" biçiminde kullanılmıştır.[13]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 142 km, Şenkaya ilçe merkezine 45 km uzaklıktadır.[15] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeybatısında olup, 
numaralı Erzurum-Ardahan (Oltu-Göle) devlet yoluna, Paşalı Mahallesi üzerinden, 5,6 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.[16]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 88[1] |
| 2021 | 86[1] |
| 2020 | 83[1] |
| 2019 | 82[1] |
| 2018 | 83[1] |
| 2017 | 89[1] |
| 2016 | 87[1] |
| 2015 | 85[1] |
| 2014 | 101[1] |
| 2013 | 108[1] |
| 2012 | 113[2] |
| 2011 | 108[2] |
| 2010 | 104[2] |
| 2009 | 112[2] |
| 2008 | 115[2] |
| 2007 | 135[2] |
| 2000 | 216[2] |
| 1990 | 233[17] |
| 1985 | 257[18] |
| 1965 | 205[19] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Aşağıbakraçlı Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Asagibakracli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 442". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021.
- ^ ""მერე" - Gürcüce Sözlük". 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021.
- ^ 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 36-37 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 397" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
- ^ a b "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 608". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
- ^ "Oltu kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 120, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 30" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Aşağıbakraçlı Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Aşağıbakraçlı to Paşalı". Aşağıbakraçlı to Paşalı. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.