1963 Türkiye yerel seçimleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
1963 Türkiye yerel seçimleri
Türkiye
← 1955 17 Kasım 1963 (60 yıl önce) (1963-11-17) 1968 →
Katılım%77,64
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Ragıp Gümüşpala İsmet İnönü Ekrem Alican
Parti Adalet Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Yeni Türkiye Partisi (1961)
Aldığı oy 4.344.185 3.458.972 621.600
Oran %45,5 %36,2 %6,5

İl merkezlerine göre kazanan partiler

1963 Türkiye yerel seçimleri, 17 Kasım 1963 tarihinde yapılmıştır. 1961 Anayasası'nın kabulünden sonra yapılan ilk yerel seçimdir. Aynı zamanda, belediye başkanlığı seçimleri ilk kez tek dereceli olarak yapılmıştır. Yani, belediye başkanları doğrudan halk tarafından seçilmiştir.[1] Bu yerel seçimlerden önce belediye başkanı seçilen meclis üyelerinin kendi aralarından birini belirlemesi yoluyla seçilmekteydi. Seçimlerin Türkiye genelindeki galibi ise, 1960 Darbesi sonrası dönemde kapatılan Demokrat Parti'nin oylarına talip olan Adalet Partisi (AP) olmuştur. Adalet Partisi; İzmir dahil 40 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. Onu Ankara ve İstanbul'un da aralarında bulunduğu 25 ilde kazanan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) izledi. Adıyaman'da Yeni Türkiye Partisi (YTP) adayı, Kırşehir'de de bağımsız aday seçimi kazandı.

Ankara Belediye Başkanlığına CHP'li Halil Sezai Erkut, İzmir Belediye Başkanlığına AP'li Osman Kibar seçildi. AP'den İstanbul Belediye Başkanlığı'na seçilen Nuri Eroğan, Denizcilik Bankası Hukuk Müşavirliği görevinden yasal sürede istifa etmediği gerekçesi CHP'nin itirazıyla başkanlıktan düşürüldü. Yerine CHP adayı Haşim İşcan belediye başkanı oldu.[2]

Hem gerçekleştirildiği toplumsal ve siyasal atmosfer ve hem de sonuçları bakımından bu yerel seçimler, Türk siyasi hayatında, genel seçim havası estirmiştir. Öyle ki, seçim sonuçları, merkezi hükûmetin istifa etmesine yol açmıştır.[3] Seçimlerden sonra, hükûmet ortakları Yeni Türkiye Partisi (YTP) ile Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) oylarının düştüğü gerekçesiyle hükûmetten çekildiler. 27. hükûmet'in istifasından sonra CHP ile bağımsız milletvekillerinin desteklediği 28. Hükümet kuruldu.

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İl Genel Meclisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti Genel başkan Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı
Adalet Partisi Ragıp Gümüşpala 4.344.185 % 45,5
Cumhuriyet Halk Partisi İsmet İnönü 3.458.972 % 36,2
Yeni Türkiye Partisi Ekrem Alican 621.600 % 6,5
Bağımsızlar 500.315 % 5,2
Millet Partisi Osman Bölükbaşı 295.523 % 3,1
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Ahmet Tahtakılıç 292.596 % 3,1
Türkiye İşçi Partisi Mehmet Ali Aybar 37.898 % 0,4
Toplam 9.551.089 % 100.00

Belediye başkanlıkları seçimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Belediye başkanlığı
sayısı
Adalet Partisi 1.366.225 % 45,4 505
Cumhuriyet Halk Partisi 1.062.432 % 35,7 335
Bağımsızlar 306.405 % 10,6 113
Yeni Türkiye Partisi 109.476 % 3,6 58
Millet Partisi 77.741 % 2,7 8
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 47.070 % 1,4 9
Türkiye İşçi Partisi 17.136 % 0,7 0
Toplam[4] 2.986.485 % 100,00 1.045

Belediye Başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

İl Parti
Adana AP
Adıyaman YTP
Afyon AP
Ağrı AP
Amasya CHP
Ankara CHP
Antalya AP
Artvin CHP
Aydın AP
Balıkesir AP
Bilecik CHP
Bingöl CHP
Bitlis CHP
Bolu CHP
Burdur AP
Bursa AP
Çanakkale AP
 
İl Parti
Çankırı AP
Çorum AP
Denizli AP
Diyarbakır CHP
Edirne AP
Elazığ AP
Erzincan AP
Erzurum CHP
Eskişehir AP
Gaziantep AP
Giresun CHP
Gümüşhane CHP
Hakkâri CHP
Hatay AP
Isparta AP
İçel AP
İstanbul CHP
 
İl Parti
İzmir AP
Kars CHP
Kastamonu AP
Kayseri AP
Kırklareli AP
Kırşehir Bağ.
Kocaeli AP
Konya AP
Kütahya AP
Malatya CHP
Manisa AP
Maraş AP
Mardin CHP
Muğla CHP
Muş CHP
Nevşehir AP
Niğde AP
 
İl Parti
Ordu AP
Rize CHP
Sakarya AP
Samsun AP
Siirt CHP
Sinop AP
Sivas CHP
Tekirdağ AP
Tokat AP
Trabzon CHP
Tunceli CHP
Urfa AP
Uşak AP
Van CHP
Yozgat CHP
Zonguldak AP

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Tayfun Çınar, “Yerel Seçimlerde Kent Büyüklüğü İle Oy Vermenin Yönü Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği 1963-1999”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 62, Sayı: 3, (2007), sf. 149.
  2. ^ "Durak, bu kez rövanşı alır". Radikal. 27 Mart 2004. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014. 
  3. ^ Akbulut, Ö. (2006). "Seçim sonuçlarının değerlendirmesi 1963 yılı raporu". TODAİE-YERELNET, 07.02.2006.
  4. ^ "1963 Belediye Başkanlığı Seçimi - Yerelnet". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016.