İsrail ekonomisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İsrail ekonomisi
Azrieli Merkezi, Ramat Gan, Tel Aviv
Derece30. (nominal) / 33. (SAGP)
Para birimiYeni İsrail şekeli
Mali yıltakvim yılı
Ticaret organizasyonlarıOECD, DTÖ
İstatistikler
GSYİH446,5 milyar $ (Nominal 2021)[1]
GSYİH büyümeartış % 3,5 (2021 ort.)
azalış % 2,3 (2015 ort.)[1]
Kişi başı GSYİHartış 43,592 $ (Nominal 2021 ort)
artış 34,300 $ (2012)[1]
Sektörel GSYİH dağılımıtarım: % 2,4 endüstri: % 31,2 hizmet: % 66,4 (2013)[2]
Enflasyon (TÜFE)% 1,7 (2013 ort.)[3]
Yoksulluk sınırı
altındaki nüfus		% 21 (2012)
İsrail'in yoksulluk sınırı kişi başı günlük 7.30 $' dır.[4]
Gini katsayısı37,6 (2012)
İşgücü3,6 milyon (2013 ort.)[5]
Sektörel işgücü dağılımıtarım: % 2,0 endüstri: % 16,0 hizmet: % 82,0 (2008 ort.)[6]
İşsizlikazalış % 6,8 (2013 ort.)
artış % 6,9 (2012 ort.)[7]
Ana endüstrilerİleri teknoloji ürünleri: Havacılık, İletişim, CAD (Bilgisayar destekli çizim), Tıbbi elektronik ürünler, fiber optik, ağaç ve kağıt ürünleri, potasyum ve fosfatlar, gıda maddeleri, içki ve tütün, kostik soda, çimento, inşaat, metaller, kimyasallar, plastik, elmas kesimi, tekstil, ayakkabı
Dış ticaret
İhracatartış 63,3 milyar $ (2014 ort.) (51.)[8]
İhraç mallarımakinalar ve ekipmanları, yazılım, işlenmiş elmas, tarım ürünleri, kimyasallar, tekstil ve hazır giyim[9]
Ana ihracat ortakları ABD %28.8
 Birleşik Krallık %8.2
 Hong Kong %7
 Çin %5.4
 Belçika %4.5 (2017)[10]
İthalatartış 71.2 milyar $ (2014 ort.) (42.) [11]
İthalat mallarıhammaddeler, askeri teçhizat, yatırım malları, işlenmemiş elmas, yakıtlar, tahıl, tüketim malları[12]
Ana ithalat ortakları ABD %11.7
 Çin %9.5
  İsviçre %8
 Almanya %6.8
 Birleşik Krallık %6.2
 Belçika %5.9
 Hollanda %4.2
 Türkiye %4.2
 İtalya %4 (2017)[13]
DYY sermayesiartış 86 milyar $ (43.) (31 Aralık 2013)[14]
Gayrisafi dış borçartış 96,3 milyar $ (48.) (31 Aralık 2013)[15]
Kamu maliyesi
Kamu borçlarıartış GSYİH'nın %67,1 (2013 ort.)[16]
Gelirler68,2 milyar $
Giderler75,6 milyar $
Kredi derecelendirmeStandard & Poor's: A+[17]
Görünüm: Durağan

Moody's: A1 [18]
Görünüm: Durağan

Fitch: A [18]
Görünüm: Durağan
Dış rezervlerartış 83,9 milyar $[19]
Ana veri kaynağı: CIA World Fact Book
Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

İsrail ekonomisi, teknolojik açıdan oldukça gelişmiş olan bir market ekonomisidir.[20] İleri teknoloji ve hizmet sektörleri oldukça hızlı bir şekilde gelişmektedir. 2021 yılı itibarıyla İsrail, dünyanın 30. en büyük ekonomiye sahiptir.[21] Birleşmiş Milletler İnsani Gelişmişlik Endeksi’ne göre İsrail, 187 dünya milleti arasında 17. sıradadır ve “Çok Gelişmiş ülkeler” kategorisi altındadır. En büyük endüstriyel sektörleri arasında metal üretimi, elektronik ve biyomedikal ekipman üretimi vardır. İsrail’deki elmas endüstrisi dünyadaki elmas kesme ve parlatma konusundaki birkaç merkezden biridir. Doğal kaynaklarda nispeten fakir olan İsrail, petrol, kömür, yiyecek, kesilmemiş elmas ve üretim hammaddelerini ithal eder.[22] İsrail yazılım ve telekomünikasyon alanında bir dünya lideridir. Takma ismi Silikon Vadi olan güçlü endüstri tarafından desteklenen İsrail, ileri teknoloji endüstrileri Kaliforniya’dakinden sonra ikinci büyük öneme sahip girişimdir.[23][24] İsrail ayrıca 2010 yılındaki 3,45 milyon yabancı turist ziyaretiyle dünya turizminde de iyi bir yerdedir. Eylül 2010’da İsrail OECD’ye katılması için davet edildi. İsrail, Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği, Türkiye, Meksika, Kanada, Ürdün ve Mısır ile serbest ticaret anlaşmaları imzaladı. 18 Aralık 2007’de Mercosur Ticaret Bloğu ile imzaladığı anlaşmayla bu anlaşmayı imzalayan İlk Latin Amerika ülkesi olmayan ülke oldu.[25][26]

Kibbutlar, 70'li yılların sonuna kadar İsrail ekonomisine tarıma dayalı kolektif bir şekilde katkıda bulunmuştur

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudi Rus mühendis Moshe Novomeysky tarafından 1911’de Ölü Deniz’de yapılan ilk araştırmalar 1930’da sonradan ismi Ölü Deniz Çalışmaları olarak değiştirilen Filistin Potash şirketinin kurulmasını sağladı.[27] 1923'te,Pinhas Rutenberg’e yüksek elektrik üretimi ve dağıtımı için özel bir anlaşmayla imtiyaz verildi. O da önce Paletsine elektrik Şirketini kurdu, sonra İsrail Elektrik Kurumu’nu kurdu. İsrail’de 1937’de 86 tane 1500 kişiyi istihdam eden dokuma ve iplik eğirme fabrikası vardı. Sermaye ve teknik uzmanlık Avrupa’daki Yahudiler tarafından sağlandı.İsrail tekstil endüstrisinin giderek ikonu olan Kirvat Ata’da kurulan Ata Tekstil 1934'te kuruldu.[28] Endüstri, Avrupa’daki yerel üretimcilerin savaş komisyon kesintileri yüzünden desteği kesmesiyle, ikinci dünya savaşı boyunca aşağı doğru sürüklendi. 1943’e kadar fabrikaların sayısı 5630 kişilik istihdamla 250’ye yükseldi ve orta çıkan üretim 10 katına yükseldi.[29]

Ülkenin Kurulmasından Sonra[değiştir | kaynağı değiştir]

Photo of Stanley Fischer, Governor of Bank of Israel.
Stanley Fischer, İsrail Bankası başkanı

Devletin kurulmasından sonra, İsrail büyük bir krizle yüzleşti. 1948 Arap İsrail savaşının yaralarını sarmakla kalmayıp, Avrupa’dan ve Arap dünyasından binlerce yahudi sığınmacıya da sahip çıkmak zorunda kaldı. İsrail ekonomik olarak 1949’dan 1959’a kadar dar bir boğazdan geçti ve bu da kemer sıkma politikası izlemesine sebep oldu. İşsizlik çok yüksekti ve yabancı para rezervi ise çok azdı.[30] 1952’de İsrail ve Batı Almanya Holokost boyunca zulme uğraya yahudiler için İsrail’e ödeme yapması ve Naziler tarafından çalınan yahudi mallarının telafisi için bir anlaşma imzaladı. 14 yıl boyunca Batı Almanya İsrail’e 3 milyon Mark ödeme yaptı. Tazminatlar 1956 ‘da İsrail gelirinin yüzde 87’sini kapsamasıyla gelirlerde belirleyici bir rol oynadı.[30] 1950’de İsrail hükûmeti Kanadalı ve Amerikalı yahudilerin satın almaları için bono satışına başladı ve sonuçlar 52 milyon doları aştı. Buna ek olarak birçok Amerikalı yahudi İsrail’e 1956’da 100 milyon doları aşan özel bağışlarda bulundular.1957’de bono satışları İsrail’in özel kalkınma bütçesinin yüzde 35’i kadarını oluşturdu.[31] Bu kaynaklar, daha sonra İsrail’i ekonomik olarak kendi kendine yeten bir ülkeye dönüştüren endüstriyel ve tarımsal alanlardaki projelere yatırıldı. İsrail Ülkesi kurulduktan sonra aralarında Lachish, Aşkelon, Negev ve Galilee’nin bulunduğu kalkınma için planlanan endüstri alanlarına öncelik verildi. İsrail’in tekstil alanında büyümesi kar edilebilir tarımsal koldaki pamuk üretimin geliştirilmesinin sonucu olarak ortaya çıktı. 60’ların sonuna kadar tekstil İsrail’in en büyük endüstri kollarından biriydi. Tekstil endüstriyel ihracın yüzde 12’sini oluştururken, elmas parlatma endüstrisi ihracından sonra ikinciydi.[29] 1990’larda ucuz Doğu Asya işçiliği sektörün kar payını düşürdü. Birçok iş, 400 İsrail Arap dikiş mağazasına taşeronluk verilerek yaptırıldı. Bunlar kapatıldığı için, aralarında Delta, Polgat, Agreman ve Kitan’ın da bulunduğu İsrail firmaları kendi dikiş işlerini Ürdün ve Mısır’da yaptılar. 2000’lerin başında, Sears, Raulp Lauren,Calvin Klein ve Dona Karan, Marks and Spencer, The Gap, Victoria’s Secret, Walmart gibi firmalara üretimini gerçekleştiren İsrail’in ihracatı yılda 370 milyon dolara yükseldi. Kuruluşundan 20 yıl sonra, İsrail’in gelişime önem vermesi, ekonominin büyüme oranlarını etkiledi ve yıllık 10% un üzerine çıkmasını sağladı. 1973 Yom Kippur Savaşı sonrasındaki yıllar, ekonomik olarak oldukça kötüydü. Büyüme durdu ve enflasyon arttı. 1984 yılına doğru, ekonomik durum, enflasyon oranının 450% ye vardığı bir duruma geldi. Buna rağmen, 1985 yılında yürürlüğe giren ekonomik düzenleme planı ve sonrasında market ekonomisine dayalı yapısal reformlar[32] and the subsequent introduction of market-oriented structural reforms[33][34] ekonomide düzelmeyi sağladı ve 1990’lı yıllardaki hızlı büyümeyi sağladı. Bu değişim, aynı ekonomik krizleri yaşayan diğer ülkeler için büyük bir örnek teşkil etti.[35] İsrail ekonomisindeki, 1990’lü yılların başında başlayan değişime katkı sağlayan iki önemli gelişme oldu. İlki, Çoğunun SSCB ülkelerinden gelen Yahudi göçmenlerdi. Göçler, bir milyon üzerinde, oldukça eğitimli bir nüfus getirdi. İkinci gelişme ise, 1991 Ekiminde Madrid Konferansıyla başlayan barış süreci oldu. Bu sürecin sonunda İsrail ve Ürdün 1994 yılında bir barış anlaşması imzaladı. Geçen on yılda, İsrail’e olan yabancı yatırım arttı. 2006 yılında, İsrail Sanayi Birliğine göre İsrail’e yapılan yabancı yatırım 13 milyar dolardı[36] Financial Times’a, “Bombalar düşüyor, fakat İsrail’in ekonomisi büyüyor”[37] dedi. İsrail ekonomisi 2000 sonlarına doğru başlayan ekonomik buhranda sarsılmadı. Bunun birçok nedeni vardı. Bunlardan biri İsrail’in bir borç alan değil, borç veren ülke olmasıdır. Ayrıca İsrail Bankası genel olarak muhafazakâr makro-ekonomik politikalar yürütmekte.

OECD Üyeliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Mayıs 2007’de İsrail, OECD için kabul konuşmalarına davet edildi.[38] Mayıs 2012’da OECD oy birliğiyle İsrail’e daveti onayladı. İsrail, 7 Eylül 2010 yılında tam üye oldu.[39][40] OECD, İsrail’in bilimsel ve teknolojik gelişimini övgüyle karşıladı.[41]

Zorluklar[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail ekonomisi için geleceğe dönük büyük problemler arasında, artan, Ultra-Ortodoks Yahudiler var. Bu kişiler diğer kişilere göre oldukça çalışmaktan uzaklar ve bu, gelecek için çalışan nüfusun az olup, devlete olan ihtiyacın fazla olması olasılığını ortaya koyuyor.[42] İsrail Bankası yöneticisi, Stanley Fischer, artan Ultra-Ortodoks Yahudilerin, İsrail ekonomisine zarar verdiğini belirtti.[43]

İan Fursman’ın yayınladığı verilere göre, fakir nüfusun 60% ını Haredi Yahudiler ve İsrailli Araplar oluşturuyor ve bu gruplar İsrail nüfusunun 25-28% ini temsil ediyor.

Sektörler[değiştir | kaynağı değiştir]

Hillside of lemon orchard in Galilee.
Galilee deki limon bağı.

Ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının 2.8% i tarımdan gelir. 2.7 milyonluk iş gücünün 2.6% sı tarımsal üretimde, 6.3%ü tarım hizmetinde çalışmaktadır.[44] İsrail tahıl üretiminin büyük bir kısmını (Lokal tüketimin aşağı yukarı 80% i ) ithal etse de, diğer tarım ürünleri ve yiyecek üretiminde kendi kendine yetmektedir. Yıllarca, İsrail’deki çiftçiler, birçok turunçgil çeşidi yetiştirdi. Turunçgiller İsrail’in en önemli tarımsal ihracatıdır. Buna ek olarak, İsrail dünyanın lider sera ürünleri ihracatçısıdır.

Finans Sektörü[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail’in risk-sermayesi endüstrisi, 1990’lu yılların başından itibaren, hızlıca gelişti ve 14ü uluslararası firmaların İsrail branşları olmak üzere, 70 aktif risk kapital fonuna sahip. İsrail’in güçlü risk sermayesi endüstrisi ve iş geliştirme endüstrisi, ileri teknoloji sektörünün patlamasında yardımcı oldu.[45] 2008 yılında risk sermaye yatırımı 19% ında artarak 1.9 milyar dolara ulaştı.[46]

Teknoloji Sektörü[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail’de Teknoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Orb-tower of Weizmann Institute of Science
Weizmann Bilim Enstitüsü, Rehovot

Bilim ve teknoloji, İsrail’in en gelişmiş sektörleridir. İsrail’in teknoloji ve bilime dair yaptığı araştırmaların yüzdesi, araştırmalar için harcanan miktar ve brüt yurt içi imalatla alakalı büyümede dünyanın en iyileri arasındadır.[47] Bilimsel yayımlar nüfusa göre hesaplandığında İsrail, bilimle alakalı bu yayımlarda dünyada dördüncüdür. İsrail’in tüm dünyada bilimle ilgili yayımladığı makale sayısı dünya nüfusu ortalamasının hemen hemen on katıdır.[48]

İsrailli bilim adamları tarım, bilgisayar bilimleri, elektronik, genetik, tıp, optik, güneş enerjisi ve birçok mühendislik alanının gelişimine katkıda bulunmuşlardır.İsrail ileri teknoloji endüstrisine ve teknolojiyle en içli dışlı nüfusuna ev sahipliği yapmaktadır.[49] 1998’de Tel Aviv Newsweek dergisi tarafında teknolojik olarak en etkileyici 10 şehirden biri olarak isimlendirilmiştir.[50]

Enerji[değiştir | kaynağı değiştir]

2009 verilerine göre, İsrail enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla ithal enerji ürünlerine toplam yurt içi üretimin yüzde beşini harcamaktadır.[51] Elektrik üretimi ithal kömürle sağlanırken, ulaşım sektörü temel olarak gaz ve mazota bağlıdır. Ülke çok az miktara petrol rezervine sahip ama yıllarca süren başarısız keşfin ardından bol miktarda bulunan yerel doğal gaz kaynaklarına sahiptir.[52][53]

Dogal gaz[değiştir | kaynağı değiştir]

2000’li yılların başlarına kadar İsrail’deki doğal gaz kullanımı minimum düzeydeydi. 90’lı yılların sonunda İsrail hükûmeti çevresel faktörler, masraf, kaynaklar ve çeşitli nedenlerden ötürü doğalgaz kullanımını destekleme kararı aldı. Ama o zaman, yerel doğalgaz kaynakları yoktu. Beklenti Mısır’dan boru hattıyla dışarıdan gelen doğalgazla sağlanmasıydı ama bu girişim başarısız oldu. Bunun üzerine İsrail Elektrik İdaresi’nin doğalgaz dağıtım şebekesi ve sıvılaştırılmış doğalgaz aktarımı için bir terminal inşa etmesi kararlaştırıldı.O sırada İsrail’de az miktarlarda doğalgaz çıkarılmaya başlandı, on yıl sonra ise İsrail Deniz sahasının derinlerinde bol miktarda doğalgaz bulundu. Bu keşif İsrail endüstrisini ve ekonomisini olumlu yönde etkiledi.

Elektrik[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 yılına kadar bir devlet kurumu olan İsrail Elektrik Kurumu İsrail’de kullanılan neredeyse bütün elektriği üretmiştir. İsrail Elektrik Kurumu tümünü fosil yakıtlardan ürettiği 11.690 MW’lık bir kapasiteye sahiptir.Kurum 2010’da 52.037 GWh elektrik satışı yapmıştır. Elektrik sektöründe rekabet yaratmak için İsrail hükûmeti 11 bölgede 3640 MW elektrik üretimi yapmak isteyen şirketlerin tekliflerini desteklemektedir.

Güneş Enerjisi[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail’deki güneş enerjisi endüstrisinin başlangıcı ülkenin kurulduğu zamana kadar uzanmaktadır. 1950’lerde Levi Yissar yeni kurulan ülkedeki enerji kıtlığı sebebiyle güneş enerjisi su ısıtıcısını geliştirmiştir. (61) 1967 yılına kadar her 20 evden birinde su güneş enerjisiyle ısıtıldı ve 50000 güneş enerji sistemi satıldı. 1970'lerdeki petrol kriziyle, İsrail güneş enerjisi endüstrisinin babası Harry Zvi Tabor şu anda ülkenin yüzde doksanında kullanılan güneş enerjisi sistemini geliştirdi.[54]

Endüstri Sektörü[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail dünya ihracat pazarındaki birçok ürünüyle iyi gelişme göstermiş bir kimya endüstrisine sahiptir. Kimyasal tesislerin birçoğu Ramat Hovavi, Hayfa Körfezi ve Ölü Deniz bölgesinde yer almaktadır. Sadom’daki Ölü Deniz Çalışmaları potasyum hidrat ürünlerinin üretiminde ve sağlanmasında dünyanın dördüncüsüdür. Ülkenin en büyük işverenlerinden biri de uçak ve savunma ürünleri üreten İsrail Uzay Endüstrisi’dir. Bir başka büyük işveren ise dünyanın en büyük ilaç üreticilerinden Teva Eczacılık Endüstrisidir.

Dış Ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]

World map of Israeli exports in 2006
2006 İsrail ihracat haritası.

2006 için, İsrail ticareti yüzde 11 büyüyerek 29 milyar dolara yükseldi, ileri teknoloji sektörü 14 milyar olarak hesaplandı ve bir önceki yıla göre yüzde 20 arttı.[36] ABD İsrail’in en büyük ticaret ortağıdır, karşılıklı ticaret 1997’de 12.7 milyar dolar iken 2010’da 24.5 milyar dolara yükseldi. ABD’nin İsrail’e ihraç ettiği ürünler içerisinde bilgisayarlar, uçak parçaları, savunma ekipmanları, buğday ve otomobiller bulunmaktadır. İsrail ise ABD’ye kesilmiş elmas, mücevherat, yazıcılar ve telekomünikasyon ekipmanları ihraç etmektedir. İki ülke 1985 yılında gelecekteki on yıl içinde ihraç edilen birçok mal üzerindeki gümrük vergilerini bitirmek için serbest ticaret anlaşması imzaladı. Bölgesel olarak Avrupa birliği İsrail’in ihracat yaptıkları arasında başı çekmektedir. Ekim 2011 ve Ocak 2012 arasındaki 4 ayda İsrail toplam ihracatının yüzde otuz beşi olan 5 milyar dolarlık ihracat yapmıştır. Aynı dönemde uzak doğuya yapılan ihracat ise 3.1 milyar dolara ulaşmıştır.[55] İsrail 2007 yılında dünyada yüzde 10 ile savunma ekipmanlarındaki ihracatıyla en büyükler arasındadır. 2010 yılında Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü ündeksindeki cephane silah üretimi yapan 100 şirket içinde 3 tane de İsrail şirketi bulunmaktadır, bunlar: Elbit Sistemleri, İsrail Hava ve Uzay Endüstrileri ve RAFAEL’di.[56][57]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c {{Web kaynağı | url = https://www.statista.com/statistics/375240/gross-domestic-product-gdp-in-israel/ 8 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "GDP Compositon by sector of origin in Israel (İngilizce) - İsrail'de Sektörel GSYİH dağılımı". The World Factbook. 2013. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014. 
  3. ^ "Inflation rate of Israel (İngilizce) - İsrail'in enflasyon rakamı". The World Factbook. 2013. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  4. ^ "Poverty line of Israel (İngilizce) - İsrail'in yoksulluk sınırı". The World Factbook. 2012. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  5. ^ "Labor force ranking of Israel (İngilizce) - İsrail'in işgüsü sıralamsı". The World Factbook. 2013. 9 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  6. ^ "Labor force by occupation in Israel (İngilizce) - İsrail'de sektörel işgücü dağılımı". The World Factbook. 2008. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  7. ^ "Unemployment rate in Israel (İngilizce) - İsrail'de işsizlik rakamı". The World Factbook. 2013. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  8. ^ "Export Figures of Israel (İngilizce) - İsrail'in ihracat rakamı". The World Factbook. 2013. 29 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  9. ^ "Export products of Israel (İngilizce) - İsrail'in ihracat ürünleri". The World Factbook. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  10. ^ "Export Parners of Israel (İngilizce) - İsrail'in ihracat ortakları". The World Factbook. 2017. 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2018. 
  11. ^ "Import Figures of Isarel (İngilizce) - İsrail'in ithalat rakamı". The World Factbook. 2013. 29 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  12. ^ "Import products of Israel (İngilizce) - İsrail'in ithalat ürünleri". The World Factbook. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  13. ^ "Import Parners of Israel (İngilizce) - İsrail'in ithalat ortakları". The World Factbook. 2017. 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2018. 
  14. ^ "Stock of foreign direct investment in Israel (İngilizce) - İsrail'in doğrudan yabancı yatırım sermayesi". The World Factbook. 31 Aralık 2013. 29 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  15. ^ "2013 External debt of Israel (İngilizce) - İsrail'in 2013 dış borcu". The World Factbook. 31 Aralık 2013. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  16. ^ "2013 Public debt of Israel (İngilizce) - İsrail'in 2013 kamu borcu borcu". The World Factbook. 2013. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  17. ^ "Sovereigns Rating List (İngilizce) - Ülkelerin Değerlendirme Listesi". Standard & Poor's. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  18. ^ a b "Credit ratings: how Fitch, Moody's and S&P rate each country (İngilizce) - Kredi Derecelendirem notları: Her bir ülke için Fitch ,Moody's ve S&P nasıl?". The Guardian. 3 Ocak 2013. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  19. ^ "Reserves of foreign exchange and gold of Israel (İngilizce) - İsrail'in 2013 döviz ve altın rezervi". İsrail Bankası. Şubat 2014. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  20. ^ "Economy of Israel" in CIA 2011 World Factbook, web:CIA-IS 12 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  21. ^ "2021 yılına ait Dünya GSYİH sıralaması". 4 Temmuz 2021. 21 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021. 
  22. ^ "What a gas!". The Economist. 11 Kasım 2010. 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012. 
  23. ^ "Land of milk and start-ups", The Economist, 19 Mart 2008, 22 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 22 Mart 2008. 
  24. ^ Dolmadjian, Katia (28 Haziran 2011). "Israeli innovators build new 'Silicon Valley'". Agence France-Presse. 5 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2011. 
  25. ^ Israel's Free Trade Area Agreements 3 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Tamas.gov.il. Retrieved on 8 September 2011.
  26. ^ "Israel signs free trade agreement with MERCOSUR". 4 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012. 
  27. ^ The political economy of Israel: From ideology to stagnation 7 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yakir Plessner, p.72. Google Books. Retrieved on 8 September 2011.
  28. ^ Tsur, Doron. (12 October 2010) "When the guns fell silent" 22 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Haaretz. Retrieved on 8 September 2011.
  29. ^ a b "Textiles" 19 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jewish Virtual Library. Retrieved on 8 September 2011.
  30. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2007. 
  31. ^ "ORGANIZATIONS: Dollars for Israel". Time. 21 Ocak 1957. 11 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012. 
  32. ^ Eleventh Knesset 10 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Knesset.gov.il. Retrieved on 8 September 2011.
  33. ^ Generating a Sharp Disinflation: Israel 1985 19 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Michael Bruno, National Bureau of Economic Research
  34. ^ Israel's Economy: 1986–2008 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Rafi Melnick and Yosef Mealem
  35. ^ See Stopping High Inflation – The Israeli Stabilization Program, 1985–86, Stanley Fischer, The American Economic Review, Vol. 77, No. 2
  36. ^ a b "Israeli Growth", Dateline World Jewry, September, 2007
  37. ^ / Middle East / Arab-Israel conflict – Israeli economy shrugs off political turmoil. Financial Times (7 May 2007). Retrieved on 8 September 2011.
  38. ^ "Israel invited to join the OECD". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2007. 
  39. ^ Israel's accession to the OECD 8 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Oecd.org. Retrieved on 8 September 2011.
  40. ^ Current list of OECD members 13 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Oecd.org. Retrieved on 8 September 2011.
  41. ^ OECD members vote unanimously to invite Israel to join 5 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC News (10 May 2010). Retrieved on 8 September 2011.
  42. ^ 'What's Next for the Startup Nation - http://www.startup-nation.com 26 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  43. ^ "BoI chief: Haredi unemployment is hurting Israel's economy". 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012. 
  44. ^ Agriculture in Israel – Facts and Figures 2008 – Israeli ministry of Agriculture Presentation 9 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Moag.gov.il. Retrieved on 8 September 2011.
  45. ^ Venture Capital in Israel 18 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Investinisrael.gov.il (21 June 2010). Retrieved on 8 September 2011.
  46. ^ International venture funding rose 5 percent in 2008 28 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. VentureBeat (18 February 2009). Retrieved on 8 September 2011.
  47. ^ "Invest In Israel. Where Breakthroughs Happen" (PDF). 17 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012. 
  48. ^ Ilani, Ofri. (12 October 2010), "Israel ranks 4th for the number of scientific papers per person"[ölü/kırık bağlantı], Haaretz. Retrieved on 8 September 2011.
  49. ^ BBC country profiles 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC News (9 March 2011). Retrieved on 8 September 2011.
  50. ^ "Tel Aviv Hailed as One of the World's Top Hi-tech Centers" 28 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Israeli Economy, Achievements and Potential, Ministry of Finance of Israel (MOF), November 1998.
  51. ^ Asa-El, Amotz (27 Ocak 2009). "Gas discovery tempers Israeli recession blues". MarketWatch. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  52. ^ Levinson, Charles; Chazan, Guy (30 Aralık 2010). "Big Gas Find Sparks a Frenzy in Israel". The Wall Street Journal. 31 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  53. ^ Bar-Eli, Avi (26 Nisan 2011). "400 Drills in 60 Years: Is there Oil in Israel?". TheMarker (İbranice). 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2011. 
  54. ^ At the Zenith of Solar Energy 1 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Neal Sandler,BusinessWeek, 26 March 2008.
  55. ^ Coren, Ora; Bassok, Moti (6 Mart 2012). "Asia overtakes U.S. as target market for Israeli exports". Haaretz. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  56. ^ Rosenberg, Israel David (27 Şubat 2012). "For arms, Mideast is buyer's, not a seller's, market". gantdaily.com. Jerusalem, Israel. The Media Line. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  57. ^ "The SIPRI Top 100 arms-producing and military services companies, 2010". Stockholm International Peace Research Institute. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İsrail_ekonomisi&oldid=30761432" sayfasından alınmıştır