İspir

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(İspir, Erzurum sayfasından yönlendirildi)
İspir
İlçe
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlErzurum
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamAhmet Salih Poçanoğlu
 • Belediye başkanıAhmet Coşkun (MHP)
Yüzölçümü
 • Toplam1478 km²
Rakım1180 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam15,898
 • Kır
-
 • Şehir
14.775
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu25900
İl alan kodu442
İl plaka kodu25

İspir, Erzurum ilinin bir ilçesidir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerleşim, Herodotos tarafından "Saspeir", Ksenophon’da "Hesperit", Bizanslı Fastus tarafından ise "Sber/Sper" diye adlandırılmıştır. Şehrin adının, Çoruh Nehri kıyısına yerleşmiş Sasper halkından geldiği de ileri sürülmektedir. Gürcüce adı (სპერი) Speri; Ermenice adlandırması ise Sber veya Sper'dir.[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İspir ve çevresi, Doğu Anadolu Bölgesi'ni Karadeniz kıyılarına ve Kafkasya'ya bağlayan, tarihin çeşitli dönemlerinde askerî ve ticarî amaç ile kullanılan doğal ve tarihî yollar üzerindedir. Özellikle Serçeme Vadisi-İspir güzergahında bulunan çok sayıdaki kale ve garnizon, burasının eskiden beri kullanılan bir anayol olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İspir, tarım ve hayvancılıkla elverişli olmasından dolayı çevresinden göç almıştır. Adını Sasperler'den aldığı iddia edilen İspir, Hurri, Urartu, Saka (İskit), Med, Pers, Roma, Bizans, Sasani, Emevi, Abbasi, Selçuklu, İlhanlı, Karakoyunlu, Timurlu, Akkoyunlu, Gürcü Krallığı ve Osmanlı medeniyetlerinin yerleşim alanı olmuştur. İspir ve çevresi Urartular'a ait çivi yazılı belgelerde Kulka (Qulha) adıyla geçmektedir.[2]

Bizans egemenliğinde Sper adıyla anılan yerleşim, Bizans-Gürcü mücadelesine sahne olmuştur. 1048'de Selçuklu kuvvetlerince ele geçirilen İspir ve çevresi Malazgirt Meydan Muharebesi'ne kadar Bizans ve Selçuklu arasında sıklıkla el değiştirmiştir. Alp Arslan tarafından Ebû’l- Kasım Saltuk'a verilen bölgeyle birlikte İspir'de 1072 yılında kurulan Saltuklu Beyliği'nin hakimiyetine girdi. 1202 yılında beyliğin yıkılmasından sonra II. Süleyman Şah tarafından kardeşi Mugis ed-Din Tugrul Şah'a Erzurum ve çevresiyle birlikte bırakıldı. Erzurum Selçukluları olarak da adlandırılan kısa dönem sonrasında 1230 yılında Anadolu Selçuklu Devleti'nin hakimiyeti olan bölgeyi 1242 yılında Moğollar ele geçirdi. Daha sonra İspir ve çevresi İlhanlılar, Eretna Beyliği, Karakoyunlu, Timurlular ve Akkoyunlu hakimiyetinde kalmıştır. 1499'da İspir Kalesi Osmanlı güçlerince ele geçirilmekle birlikte kısa süre içerisine Gürcü kuvvetlerince geri alındı.

1514 Çaldıran Seferi sonrasında Osmanlı hakimiyetine giren ve 1515 tarihinde sancak olan İspir, aynı yıl içerisinde yeni kurulan Diyarbekir eyaletine bağlanmıştır. 1535 yılında yeni kurulan Erzurum vilayetine bağlı bir sancak olmuştur.[3] 1642 tarihli Avarız defterinde İspir kazasında 12 Müslüman hane, 17 gayrimüslim hane, 139 asker ile 10 din görevlisi bulunmaktaydı. İspir kazası toplamında ise 531 Müslüman ile 286 gayrimüslim hane bulunuyordu.[2] 1835 tarihli nüfus yoklama defterine göre İspir'de kaza merkezi ile birlikte 152 yerleşim alanı bulunmaktadır. Bu sayımda İspir kaza merkezi ve köylerinde yaşayan toplam erkek sayısı 11.308 kişi olup bunun 10.691'i Müslüman erkek geri kalan 617 erkek gayrimüslim nüfusu oluşturmaktaydı[4]

1839 tarihli kaynaklarda İspir, nahiye olarak kayıtlara geçmiştir. 1880 yılına kadar Erzurum merkez sancağına bağlı kaza olan İspir, bu tarihte yeni sancak yapılan Bayburt’a bağlanmıştır. Bayburt'un kaza statüsüne düşürülmesi üzerine İspir 1888 yılında yeniden Erzurum merkez sancağının bir kazası oldu. 1892-1898 yıllarında İspir, 143 köyü olan kaza konumundaydı. 1895-1896 yıllarında yerleşime telgraf hattı gelmiştir. 1900 yılında Bayburt-İspir arası posta sürücülüğü hizmete geçmiştir. Gene 1900 yılında yeni "Hükûmet Konağı" hizmete açılmıştır.[3]

İspir ve çevresi 1916–1918 yılları arasında Rus egemenliğinde kaldıktan sonra 25 Şubat 1918’de Kazım Karabekir komutasındaki 1. Kafkas Kolordusuna bağlı birliklerce geri alındı.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

İspir ilçesi Erzurum il merkezinin 143 km kuzeyinde yer almaktadır. İlçenin yüzölçümü 2244 km²'dir. İlçe sınırları içerisinde 2400 ile 3900 metre arasında yükseklikte irili ufaklı çok sayıda dağ bulunmaktadır. Kaçkar, Mescit Dağı 3240 m, Deve Dağı 3363 m, Bozan Dağı 2924 m, Sandık Dağı 3186 m, Yassı Dağ 2500 m, Kazancık Dağı 2750 m, Korga Dağı 2364 m Ayazöldüren Dağı 2500 m, Asniyar Dağı 3040 m, Dilek Dağı 3549 m, Hasan Dağı 2900 m ve Nevse Dağı 3114 m bu dağlardan önemli olanlardır. Dünyanın en hızlı akan nehirlerinden birisi olan Çoruh Nehri İspir'den geçmektedir. Su sporları, özellikle rafting için ilçede çok uygun alanlar vardır.

2014 yılı verilerine göre İspir, sahip olduğu 76.865 hektar orman arazisi ile Erzurum ilindeki en fazla orman arazisine sahip ilçe durumundadır.[5]

Kültür ve toplum[değiştir | kaynağı değiştir]

İspir ilçesinde horon oynayan kadınlar

İspir tarihsel yapısı ve önemli bir geçit noktası olduğundan kültürel anlamda zengin bir coğrafyadır. Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinin geçiş noktasında bulunan İspir bu bölgelerin kültürlerini bir arada barındırır. İspir'de horon ve bar oyunları geleneksel halk oyunlarını oluşturur. Tulum, yörede ağırlıklı olarak kullanılan çalgı olmakla birlikte davul ve zurna da kullanılmaktadır. Yöre halkı Türk ve Hemşinli[6] nüfustan oluşmaktadır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

1990'lı yıllardan itibaren İspir nüfusu özellikle Türkiye'nin batısındaki kentlere göç vermeye başlamıştır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[7] 32.831 1.198 31.633
1935[8] 42.190 1.511 40.679
1940[9] 45.239 1.484 43.755
1945[10] 46.621 2.206 44.415
1950[11] 48.191 1.608 46.583
1955[12] 48.828 2.031 46.797
1960[13] 52.104 2.025 50.079
1965[14] 55.050 2.294 52.756
1970[15] 54.741 2.638 52.103
1975[16] 55.565 3.929 51.636
1980[17] 54.084 7.257 46.827
1985[18] 52.267 8.042 44.225
1990[19][a] 34.172 8.032 26.140
2000[20] 29.337 11.188 18.149
2007[21] 18.381 7.670 10.711
2008[22] 17.622 6.784 10.838
2009[23] 16.885 6.548 10.337
2010[24] 16.741 6.331 10.410
2011[25] 16.551 6.257 10.294
2012[26] 16.338 6.570 9.768
2013[27] 16.248 16.248 veri yok
2014[28] 16.869 16.869 veri yok
2015[29] 15.603 15.603 veri yok
2016[29] 15.184 15.184 veri yok
2017[29] 14.469 14.469 veri yok
2018[29] 15.898 15.898 veri yok
2019[29] 14.959 14.959 veri yok
2020[29] 14.775 14.775 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe meyve ve sebze bakımından zengindir. Dut ve dut mamulleri (pestil, kuru dut, pekmez, köme vs.) en önemli geçim kaynaklarından biridir. Bölgede fasulye yetiştiriciliği yaygındır ve "İspir fasulyesi" yurt genelinde meşhurdur.

Tarıma elverişli alanların dar ve az olması nedeniyle bölge halkı iş bulmak amacıyla gurbet işçiliğine çıkmaktadır. Genelde fırıncılık işi yaparlar. Son yıllarda seracılık ve özellikle arıcılıktan da ilçe ekonomisine girdi sağlanmaktadır. İlçede birkaç yerde suni balıkçılık yapılmaktadır.

İlçe ve yöresinde yeraltı zenginlik kaynakları bakımından işletilmeyi bekleyen kömür, bakır ve altın maden yataklarının bulunur ve bu maden yataklarının işletilmesiyle ülke ekonomisine önemli bir girdi kazandırılacağı düşünülmektedir.

Bölgede zengin altın yatakları bulunmaktadır. Ayrıca ilçe sınırlarında muhtelif yerlerde zamana zaman değerli tarihi eser ve hazineler bulunmuştur. Hâlen toprak altında gömülü kalmış pek çok hazine olduğu tahmin edilmektedir.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

İspir ilçesi, Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgesinin kesiştiği alanda bulunur. Ayrıca ilçenin kuzey ve güneyi çok yüksek dağlarla çevrilidir. İlçede karasal iklim ve deniz iklimi arası bir geçiş yeri olup, ağırlıkla karasal iklim özellikleri görülmektedir. Bu nedenle ilçeye hakim iklim, karasal iklim ile deniz iklimi arasında bir geçiş iklimidir. Bu iklim özeliği ilçede aynı anda farklı iklimlerin oluşmasına yol açmaktadır. Erzurum'un diğer ilçelerine nazaran İspir’in iklimi kışları daha ılıman geçmektedir. Ancak kış ve yaz ile gece ve gündüz sıcaklık farkları hayli fazladır. İspir ilçesi sınırları içinden vadi ve havza oluşturarak geçen Çoruh nehri boyunca iklim özellikleri daha da farklılıklar göstermektedir. Bu vadide Yusufeli ilçesine doğru gidildikçe mikroklima iklim özellikleri hakim olmaya başlar. Bu mikroklima yapı hayvansal ve bitkisel çeşitliliği de çoğaltmıştır. Vadinin bir kısım yerlerinde özellikleÇamlıkaya nahiyesinden Yusufeli İlçesine doğru pirinç ve nar gibi sıcak iklim özelliklerinde yetişebilen bitkilerin buralarda yetiştirilmesi, bu geçiş ikliminin özelliğini göstermesidir. Ayrıca bu vadi iklimsel olarak göçmen kuşların tercih ettiği göç yolları üzerindedir ve kuş türleri buralarda yerleşme ve barınma imkanları bulmaktadır. Son yıllarda Çoruh Vadisi boyunca kurulmakta olan hidroelektrik santralleri ve barajların tamamlanmasıyla, bu vadinin ekosistemi ile İspir İlçesinin iklim özellikleri tamamıyla değişikliğe uğrayacaktır. (HES) 102.620 hektar tarım arazisini su altında bırakacak ve bu yörede son derece çeşitlilik taşıyan hayvansal, bitkisel ve flora çeşitliliği değişime uğrayacaktır.

Resmî kurumlardan [1] alınan bilgilere göre 1975-2011 yılları arasındaki 35 yıllık iklim ortalamaları aşağıdadır.

İspir’de İklim: Resimde üç iklim özelliği bir arada, (kar, yağmur ve sis)
İspir İlçesi İklim Bilgileri : İspir Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü 1 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yıllık yağış ortalaması 437.4 mm
En yüksek yağış ortalaması 56.8 mm, Kasım
En düşük yağış ortalaması 24.8 mm, Eylül
Kar yağışlı günler sayısı ortalaması 30.9, uzun yıllar ortalaması
Karla Örtülü günler sayısı ortl. 61.6, uzun yıllar ortalaması
Maksimum Kar Kalınlığı 99cm
Minumum Kar Kalınlığı 4cm
kar yağışlarının görüldüğü aylar Ocak,Şubat,Mart,Nisan,Ekim,Kasım, Aralık.
Ortalama açık günler sayısı 100.3
Ortalama kapalı günler sayısı 65
Mimimum Nisbi Nem % 6.6
Ortalama Nisbi Nem % 56.1
Yıllık sıcaklık ortalaması +10.3 °C
En yüksek sıcaklık derecesi ortl. +42.6 °C Temmuz 1989
En düşük Sıcaklık Derecesi ortl. -32.5 °C Mart, uzun yıllar ortalaması
Ortalama rüzgâr hızı 24.3 (m/sec.)
Maksimum Basınç Ortalaması' 889 (hPa)
Ortalama Basınç.' 887.1 (hPa)
Kuvvetli Rüzgâr'ların estiği aylar Mart,Nisan,

Mayıs,Haziran,Temmuz,Ağustos.

Bu duruma göre, İspir İlçesinin yıllık yağış ortalaması, 437,4 (mm). Yıllık sıcaklık ortalaması, +10,3 °C. En yüksek sıcaklık, +42,6 °C. (Temmuz-1989) En düşük sıcaklık derecesi -32,5 °C uzun yıllar ortalaması (mart ayı), Ortalama Açık günler sayısı 100,3 dür.

Tarihi ve turistik yerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İspir Kalesi
İspir şehir merkezinden görünüm
  • İspir kalesi
  • İspir camii
  • Tuğrulşah camii
  • Melik Halil Gazi camii
  • Kadıoğlu Medresesi
  • Kanuni Sultan Süleyman kitabesi
  • Yazıcızade Çeşmesi
  • Hacı Yusuf Ceylan Konağı
  • Sandık Kalesi
  • Devedağı (Fısırik) kalesi
  • Karakale Kalesi
  • Maden Kalesi
  • Soğuksu köyü Vahnas Şelalesi
  • Sırakonaklar Dere Ağzı Mağarası
  • Cankurtaran Kalesi
  • Elamalı Mağarası
  • Karakale'deki su çanağı
  • Yedigöze Kalıntıları
  • Ortaören Viranşehir harabeleri
  • Saltuklu Mezarları
  • Zarbuna Bekir Paşa mezarı
  • Numanpaşa Mahallesi Kalıntıları
  • Numanpaşa Cami
  • Ömer Paşa Kümbeti
  • Numanpaşa Konağı
  • Karahan Harabeleri
  • Alacabük Han Kalıntısı
  • Köprüköy Kilise Kalıntıları
  • Petekli Manastırı
  • Petekli Kilisesi
  • Hüdüt Paşa türbesi.
  • Kirazlı Köyü Koç Heykelleri
  • Sırakonaklar mahallesi
  • Akseki mahallesi sahipsiz mezarlar
  • Kaçkar Dağı
  • Yedigöller
  • Ayazman çeşmesi
  • Geçitağzı mahallesi kilisesi
  • Gorga Dağı
  • Hortik Alişan Ağa camisi
  • Hortik kaplan kayası
  • Hortikli Şah-pender
  • Hortik şelalesi

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Pazaryolu ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Nişanyan Yeradları". nisanyanmap.com (İngilizce). 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021. 
  2. ^ a b ""1642 Tarihli Avarız Defterine Göre İspir Sancağı" Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:2, Sayı:8, 2009, İbrahim Etem ÇAKIR" (PDF). 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
  3. ^ a b ""XVIII. ve XIX. YÜZYILLARDA İSPİR'İN İDARÎ STATÜSÜ VE BAZI ÖNEMLİ OLAYLAR" İspir-Pazaryolu Tarih, Kültür ve Ekonomi Sempozyumu (26-28 Haziran 2008 İspir/Erzurum) Bildiri, Şaban BAYRAK" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
  4. ^ ""XIX. YÜZYILIN İLK YARISINDA İSPİR VE KÖYLERİNİN NÜFUSU" A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 34 Erzurum 2007, Yunus Özger" (PDF). 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
  5. ^ ""Erzurum İli 2014 Yılı Çevre Durum Raporu" Erzurum Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü" (PDF). 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
  6. ^ Türk folklor araştırmaları 10.cilt. s.n. 1966 21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.-İhsan Hınçer/ Hemşenli / Hemşinli denilen boya mensup köylülerin öz vatanı Rize ve Artvin illerimizin Karadeniz'e bakan komşu bölgeleridir. Göçmen olarak da Erzurum'un İspir ve Tortum ilçeleriyle Sakarya/Adapazarı ve Kocaeli/İzmit köylerinde çiftçilik yaparlar
  7. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  8. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  10. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  14. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  27. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  28. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  29. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "İspir Nüfusu - Erzurum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Erzurum İspir Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İspir&oldid=32393118" sayfasından alınmıştır