İkizpınar, Şenkaya
| İkizpınar | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  İkizpınar İkizpınar'ın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 56 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
İkizpınar, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
İkizpınar'ın eski adı Kalkosi'dir. Nitekim 1907 tarihli bir yayında Kalkosi (კალკოსი) şeklinde geçer.[4] Bu yer adı Türkçeye Kalkos (قالقوص) olarak girmiştir.[5]
Kalkosi, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu yerleşimi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bu dönemden kalmış olan Kalkosi Kilisesi'nin Gürcüce yazıtı da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[4] Köyün bugünkü sınırları içinde, kuru duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan kale ile megalit yapı da buranın çok eski yerleşim alanı olduğuna işaret etmektedir.[6]
Kalkosi köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılmıştır. Rus idaresi devam ederken, 1907 yılında bölgeyi gezen Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre, Kalkosi köyünün nüfusu, Örtülü köyünden (bugün Şenkaya) gelmiş ve Ermenileşmiş, ama sadece Türkçe konuşan Gürcülerden oluşuyordu. Bir Gürcü kilisesi olan Kalkosi Kilisesi de Ermeni kilisesine çevrilmişti.[4]
Kalkosi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Kosor nahiyesine bağlıydı.[5] 1940 genel nüfus sayımında "Kalkas" şeklinde yazılmış olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 146 kişiden oluşuyordu.[7] 1946 yılında Şenkaya ilçesi kurulunca, Kosor nahiyesi ve Kalkosi köyü bu ilçeye bağlandı. Kalkosi veya Kalkos Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla İkizpınar olarak değiştirilmiştir.[8] 1965 genel nüfus sayımında İkizpınar köyünde 227 kişi yaşıyordu ve bu nüfus içinde 85 kişi okuma yazma biliyordu.[9]
Kalkosi köyünde eski Gürcü kilisesi olan Kalkosi Kilisesi, köyün kuzeyinde evler arasında yer alır ve büyük ölçüde ayaktadır. Gürcüce elyazması Kalkosi İncili, son olarak bu kilisede korunmuş olup adını da buradan alır. Köyün güneydoğusunda kayalık bir tepe üzerinde bulunan ve kuru duvar tekniğinde inşa edilmiş olan Kalkosi Kalesi'nin günümüze ulaşan duvarların genişliği 2 metre, yüksekliği 1,5 metredir. Köyün 2 kilometre doğusunda kayalık bir tepede bulunan megalit yapı kaba yontulmuş iri taşlarla harçsız inşa edilmiştir. Bugüne kalan duvarların yüksekliği 3 metreyi, genişliği 2 metreyi bulur.[6]
Gürcü manastırı Leksori Manastırı ve ana kilisesi Leksori Kilisesi, günümüzde İkizpınar, Teketaş ve Sındıran köylerinin sınır bölgesinde, Oltu Çayı'nın bir kolu olan Lihsori Deresi'nin sol kıyısında yer alır.[4][10]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[11]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 160 km, Şenkaya ilçe merkezine 7 km uzaklıktadır.[12][13] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeyinde olup, 
numaralı Akşar-Şenkaya il yolu kenarındadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 56[1] |
| 2021 | 59[1] |
| 2020 | 66[1] |
| 2019 | 65[1] |
| 2018 | 64[1] |
| 2017 | 62[1] |
| 2016 | 64[1] |
| 2015 | 70[1] |
| 2014 | 74[1] |
| 2013 | 73[1] |
| 2012 | 74[2] |
| 2011 | 72[2] |
| 2010 | 80[2] |
| 2009 | 77[2] |
| 2008 | 93[2] |
| 2007 | 100[2] |
| 2000 | 101[2] |
| 1990 | 118[15] |
| 1985 | 136[16] |
| 1965 | 227[17] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya İkizpınar Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ikizpinar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 35". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021.
- ^ a b "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 226". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2023.
- ^ a b 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2017 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2018, s. 45-46. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 689". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 261.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 46". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "İkizpınar Mahallesi". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "İkizpınar to Erzurum". İkizpınar to Erzurum. 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024.
- ^ "Google Maps". Google Maps. 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.