Özyurt, Şenkaya
| Özyurt | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Özyurt Özyurt'un Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1801 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 320 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Özyurt, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahallenin eski adı Barik ya da Baruk'tur. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Barik (بریك) olarak geçer. Gürcüce kaynaklarda köyün adı Gücüce Bariki (ბარიკი) biçiminde yazılmıştır.[4][5]
Barik köyünün bulunduğu Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde günümüzde ortadan kalkmış olan kilise o dönemden kalmış olmalıdır.[6]
Barik, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasının Penek nahiyesine bağlıydı. Bu sırada büyük bir köy olan Barik, 42 Hristiyan haneden oluşuyordu. Hane resilerinin adlarına ve baba adlarına bakınca, köyde Gürcü ve Ermeni nüfusun yaşadığı anlaşılmaktadır. Barik köyünde buğday, arpa, darı tarımı ve arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu. Bu tarihte köyde üç adet değirmen bulunuyordu.[7]
Barik köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Çarlık Rusya'sına bırakıldı. Rus idaresinde Barik / Barık (Барыкъ) biçiminde kaydedilmiş olan köy Oltu sancağının Oltu kazasına bağlıydı. 1886 nüfus sayımında köyde 20 hanede, 104'ü erkek ve 99'u kadın olmak üzere 203 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[8] Barik köyünün nüfusu 1896 yılında 337 kişi, 1906 yılında ise 464 kişi olarak tespit edilmiştir.[9]
Barik 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Bârik (باریك) olarak kaydedilmiştir. Bu sırada köy Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Kosor nahiyesine bağlıydı.[10] Barik, 1940 genel nüfus sayımında Kömürlü nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 583 kişiden oluşuyordu.[11] 1946 yılında Şenkaya kazası kurulunca, Kömürlü nahiyesi ve Barik köyü bu ilçeye bağlandı. Barik veya Barık Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Özyurt olarak değiştirilmiştir.[12] Özyurt köyünde 1965 yılında 1.079 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde sadece 174 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 154 km, Şenkaya ilçe merkezine 33 km uzaklıktadır.[15] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeyinde olup, 
numaralı Erzurum-Ardahan (Oltu-Göle) devlet yoluna, Penek Mahallesi üzerinden 11,8 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[16]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 320[1] |
| 2021 | 339[1] |
| 2020 | 323[1] |
| 2019 | 356[1] |
| 2018 | 366[1] |
| 2017 | 348[1] |
| 2016 | 399[1] |
| 2015 | 406[1] |
| 2014 | 428[1] |
| 2013 | 475[1] |
| 2012 | 498[2] |
| 2011 | 520[2] |
| 2010 | 566[2] |
| 2009 | 587[2] |
| 2008 | 605[2] |
| 2007 | 637[2] |
| 2000 | 895[2] |
| 1990 | 954[17] |
| 1985 | 1.615[18] |
| 1965 | 1.079[19] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Özyurt Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ozyurt, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt (1958): s. 562". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 42. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), 336, III. cilt (1958), s. 562". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 739". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 119, ISBN 9786052100271.
- ^ "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 226". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 616". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 262.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Özyurt Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.