Song Hanedanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Song Hânedanlığı sayfasından yönlendirildi)
Song Hanedanı
宋
960[1]-1279
Song Hanedanı en büyük sınırlarına sahipken, 1111
Song Hanedanı en büyük sınırlarına sahipken, 1111
BaşkentKaifeng
(960-1127)
Shangqiu
(1127-1128)
Yangzhou
(1128-1129)
Nankin
(1129-1138)
Hangzhou
(1138-1276)
Yaygın dil(ler)Orta Çince
Resmî din
Çin Budizmi, Taoizm, Konfüçyüsçülük, Geleneksel Çin dinleri, İslam, Nestûrî Hristiyanlık
HükûmetMonarşi
İmparator 
• 960-976
Taizu (Kuzey Song'un kurucusu)
• 1127-1162
Gaozong (Güney Song'un kurucusu)
• 1278-1279
Bing (son)
Tarihçe 
• Kuruluşu
4 Şubat 960[1]
19 Mart 1279
Yüzölçümü
958800.000[2] km2
9803.100.000[2] km2
11272.100.000[2] km2
12041.800.000[2] km2
Nüfus
• 1120'ler sayımı
Kuzey: 80-110.000.000[3] Güney: 65.000.000[4]
Para birimiMadenî para
Öncüller		 Ardıllar
Sonraki Zhou
Güney Han
Güney Tang
Yuan Hanedanı
Kin Hanedanı (1115-1234)
Günümüzdeki durumuÇin
Tayvan (Penghu Adaları)
Çin tarihi
Çin Tarihi
Çin Tarihi
İlk Çağ
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ
Song Hanedanı döneminde Çin

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song (Çince: 宋), 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

Hanedan, Kuzey Song ve Güney Song olmak üzere iki döneme ayrılmıştır. Kuzey Song döneminde (Çince: 北宋; 960–1127), başkent kuzeydeki Kaifeng şehrindeydi ve Hanedan, şuanki Doğu Çin'in çoğunu kontrol ediyordu. Güney Song ise (Çince: 南宋; 1127–1279), Song'un elinde tuttuğu Kuzey Çin'in kontrolünü Jin-Song Savaşları'nda Curçenler'in liderliğindeki Kin Hanedanı'na kaptırmasından sonraki dönemi ifade eder. Güney Song döneminde, Song imparatorunun konaklama sarayı Yangtze'nin güneyine çekildi ve yeni başkent Hangzhou'da kuruldu. Song Hanedanı, Sarı Irmak çevresindeki tarihi Çin merkezlerinin kontrolünü kaybetmiş olsa da, Güney Song İmparatorluğu büyük bir nüfusa, verimli tarım arazilerine ve güçlü bir ekonomiye sahipti. 1234'te Kin Hanedanı, Kuzey Çin'in kontrolünü ele geçiren ve Güney Song ile düşmanca ilişkileri sürdüren Moğol İmparatorluğu tarafından fethedildi. Moğol İmparatorluğu'nun dördüncü hanı Möngke Han, 1259'da Çongçing'deki Diaoyucheng Kalesi'ni kuşatırken öldü. Küçük kardeşi Kubilay Han ise yeni Moğol hanı ilan edildi ve 1271'de Yuan Hanedanı'nı kurdu.[5] Yirmi yıl süren aralıklı savaşların ardından Kubilay Han'ın orduları, Yamen Muharebesi'nde Güney Song'u yendikten sonra 1279'da Song Hanedanı'nı fethetti ve Çin'i Yuan Hanedanı yönetimi altında yeniden birleştirdi.[6]

Song döneminde teknoloji, bilim, felsefe, matematik ve mühendislik gelişti. Song Hanedanı, dünya tarihinde banknot veya gerçek kağıt parayı basan ilk hanedandı ve kalıcı bir donanma kuran ilk Çin hükûmetiydi. Song Hanedanı döneminde, barutun kimyasal formülü keşfedildi, ateşli oklar, bombalar ve ateş mızrağı gibi barutlu silahların icat edildi. Aynı zamanda yine bu dönemde, pusula kullanılarak gerçek kuzeyin ilk kez algılandı, pound kilidinin ilk kaydedilen tanımı ve astronomik saatlerin geliştirilmiş tasarımları da ortaya çıktı. Ekonomik açıdan Song Hanedanı, 12. yüzyıl Avrupası'ndan üç kat daha fazla gayri safi yurtiçi hasılaya sahipti.[7][8] Çin'in nüfusu 10. ve 11. yüzyıllar arasında iki katına çıktı. Bu büyüme, pirinç ekiminin yaygınlaştırılması, Güneydoğu ve Güney Asya'dan erken olgunlaşan pirincin kullanılması ve yaygın gıda fazlasının üretilmesiyle mümkün oldu.[9][10] Kuzey Song Hanedanı'ndaki nüfus sayımında, Han ve Tang hanedanlarının iki katı olan 20 milyon hane kaydedildi. Kuzey Song'un nüfusunun 90 milyon, Ming Hanedanı'nın döneminde ise nüfusun 200 milyon olduğu tahmin ediliyor.[11] Nüfustaki bu artış, Yeni Çağ Çini'nde bir ekonomik devrime sebep oldu.

Nüfusun artması, şehirlerin büyümesi ve millî ekonominin ortaya çıkması, merkezî hükûmetin ekonomik işlere doğrudan müdahaleden kademeli olarak çekilmesine yol açtı. Alt sınıf, yerel yönetimlerde daha büyük bir rol üstlendi. Song Hanedanı döneminde sosyal yaşam canlıydı. Vatandaşlar değerli sanat eserlerini görmek ve takas etmek için bir araya geliyor; insanlar, halka açık festivallerde ve özel kulüplerde birbiriyle kaynaşıyor ve şehirlerde canlı eğlence mekanları bulunuyordu. Edebiyatın ve bilginin yayılması, ahşap baskının hızla yayılması ve 11. yüzyılda hareketli tipte baskının icadıyla daha da arttı. Cheng Yi ve Zhu Xi gibi filozoflar, Konfüçyüsçülüğü Budist ideallerle aşılanmış yeni yorumlarla yeniden canlandırdı ve Neokonfüçyüsçülük doktrinini oluşturan klasik metinlerin yeni bir organizasyonunu ortaya attılar. Her ne kadar memuriyet sınavları Sui Hanedanı'ndan beri mevcut olsa da Song döneminde çok daha ön plana çıktı. Yetkililerin imparatorluk sınavları yoluyla güç kazanması, askeri-aristokrat seçkinlerden akademisyen-bürokrat seçkinlere doğru bir geçişe yol açtı.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Song İmparatoru Taizu'nun bir saray portre resmi (960-976 yılları arasında hüküm sürmüştür)

Kuzey Song, 960-1127[değiştir | kaynağı değiştir]

Zhou Hanedanlığı'nın tahtını gasp ettikten sonra, Song İmparatoru Taizu (960-976 yılları arasında hüküm sürmüştür), Çin'in geri kalanını fethederek Han ve Tang imparatorluklarına ait olan toprakların çoğunu yeniden birleştirmiş ve Beş Hanedan On Krallık döneminin kargaşasına son vermiştir.[12] Kaifeng'de imparatorluk üzerinde güçlü bir merkezi hükümet kurmuştur. Bu başkentin kurulması, Kuzey Song döneminin başlangıcını işaret etmiştir. Yetenek ve liyakat temelinde devlet bürokratlarını seçme sistemini (aristokratik veya askeri pozisyon yerine) teşvik ederek idari istikrarı sağlamıştır ve imparatorluk genelinde iletişimde verimliliği sağlayan projeleri desteklemiştir. Bu projelerden birinde, kartograflar her ilin ve şehrin ayrıntılı haritalarını oluşturmuş ve bu haritalar büyük bir atlas halinde toplanmıştır.[13] İmparator Taizu ayrıca mühendis Zhang Sixun tarafından tasarlanıp inşa edilen astronomik saat kulesi gibi eserleri destekleyerek çığır açan bilimsel ve teknolojik yenilikleri teşvik etmiştir.[14]

Song sarayı, Hindistan'daki Çola Hanedanı, Mısır'daki Fâtımîler, Endonezya'daki Srivijaya, Orta Asya'daki Karahanlılar, Kore'deki Koryo Krallığı ve ayrıca ticari anlaşmaları olan Japonya ile diplomatik ilişkiler sürdürmüştür.[15][16][17][18][19] Çin kayıtları, "Fu lin" (拂菻, yani Bizans İmparatorluğu) hükümdarı VII. Mihail'den bir elçilik heyetinin geldiğini ve bu heyetin 1081'de vardığını belirtir.[20] Bununla birlikte; Song, en yakın komşu devletlerinin iç ve dış politikalarında büyük bir etkiye sahipti. Taizu döneminden itibaren Song Hanedanı, kuzeydoğudaki Liao Hanedanı'ndaki Hıtaylar ve kuzeybatıdaki Batı Şia Hanedanı'ndaki Tangutlar ile savaş ve diplomasi arasında gidip gelmiştir. Song Hanedanı, Liao Hanedanı'nın üzerinde baskı kurmak ve 938'den beri Hıtaylar'ın kontrolü altında olan ve geleneksel olarak Çin'in bir parçası olarak kabul edilen On Altı Eyaleti (bugünkü Pekin ve Tientsin'in çoğu) geri almak için askerî güç kullanmıştır.[21] Song kuvvetleri, kuzeydeki sınır çatışmalarını sona erdiren 1005 yılında imzalanan Shanyuan Antlaşması'na kadar, Song topraklarına her sene saldırgan seferler düzenleyen Liao kuvvetleri tarafından bozguna uğratılmıştır. Songlar, Hıtaylar'a haraç vermek zorunda kalmışlardır; ancak bu durum, Song ekonomisine pek zarar vermemiştir; çünkü Hıtaylar, ekonomik olarak Song'dan büyük miktarda mal ithalatına bağımlıydılar.[22] Daha da önemlisi, Song devleti, Liao devletini diplomatik olarak eşit tanımıştır.[21] Song, olası Hıtay süvari saldırılarını önlemek için Song-Liao sınırı boyunca geniş bir savunma ormanı oluşturmuştur.[23]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Lorge 2015, ss. 4–5.
  2. ^ a b c d Taagepera 1997, s. 493.
  3. ^ Chaffee 2015, ss. 29, 327.
  4. ^ Chaffee 2015, s. 625.
  5. ^ Rossabi 1988, s. 115.
  6. ^ Rossabi 1988, s. 76.
  7. ^ Chaffee 2015, s. 435.
  8. ^ Liu 2015, s. 294.
  9. ^ Ebrey, Walthall & Palais 2006, s. 156.
  10. ^ Brook 1998, s. 96.
  11. ^ Durand, John (1960). "The Population Statistics of China, A.D. 2–1953". Population Studies. 13 (3). ss. 209-256. doi:10.2307/2172247. JSTOR 2172247. 
  12. ^ Lorge, Peter Allan (2015). The Reunification of China: Peace through War under the Song Dynasty. Cambridge (GB): Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-44679-3. 
  13. ^ "Science and Civilisation in China. vol. 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Joseph Needham and Wang Ling. Cambridge University Press, New York, 1959. xlvii + 877 pp. Illus. + plates. $27.50". Science. 131 (3401): 658-658. 4 Mart 1960. doi:10.1126/science.131.3401.658. ISSN 0036-8075. 
  14. ^ "Science and Civilisation in China. Volume IV, Physics and Physical Technology. Part 1, Physics. By <italic>Joseph Needham et al.</italic> (New York: Cambridge University Press. 1962. Pp. xxxiv, 434. $15.00.)". The American Historical Review. 1963. doi:10.1086/ahr/68.2.463. ISSN 1937-5239. 
  15. ^ Ebrey, Patricia Buckley (2006). The Cambridge illustrated history of China. 8. print. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-66991-7. 
  16. ^ Hall, Kenneth R. (1985). Maritime trade and state development in early Southeast Asia. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0959-1. 
  17. ^ Richards, F. J. (1936). "The Cöḷas. By K. A. Nilakanta Sastri. Madras University Historical Series, No. 9. 1O¾ × 6¾, pp. xii + 719, maps 5, pls. 3. Madras: University of Madras, 1935. Price Rs. 8." Journal of the Royal Asiatic Society. 68 (4): 690-691. doi:10.1017/s0035869x00085063. ISSN 1356-1863. 
  18. ^ Shen, Fuwei (1996). Cultural flow between China and outside world throughout history. 1st ed. Pekin: Foreign Languages Press. ISBN 978-7-119-00431-0. OCLC 36781204. 
  19. ^ Wyatt, Don J., (Ed.) (2008). Battlefronts real and imagined: war, border, and identity in the Chinese middle period. 1. ed. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-6084-9. 
  20. ^ McClellan, W. H. (1934). "Through the East to Rome". Thought. 8 (4): 693-699. doi:10.5840/thought19348421. ISSN 0040-6457. 
  21. ^ a b "F. W. Mote. <italic>Imperial China: 900–1800</italic>. Cambridge: Harvard University Press. 1999. Pp. xix, 1107. $39.95". The American Historical Review. December 2000. doi:10.1086/ahr/105.5.1708. ISSN 1937-5239. 
  22. ^ Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne; Palais, James B. (2006). East Asia: a cultural, social and political history. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-0-618-13384-0. 
  23. ^ Chen, Yuan Julian (July 2018). "FRONTIER, FORTIFICATION, AND FORESTATION: DEFENSIVE WOODLAND ON THE SONG–LIAO BORDER IN THE LONG ELEVENTH CENTURY". Journal of Chinese History (İngilizce). 2 (2): 313-334. doi:10.1017/jch.2018.7. ISSN 2059-1632. 

Wikimedia Commons'ta Song Dynasty ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Song_Hanedanı&oldid=32816911" sayfasından alınmıştır