İçeriğe atla

Türkiye ekonomik krizi (2018-günümüz): Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ereniusovic (mesaj | katkılar)
448 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
MustafaOyunda155 (mesaj | katkılar)
286 değişiklik
Bakım
7. satır: 7. satır:
[[Dosya:USDTRY 2021-12-18 09-37-31.png|küçükresim|287x287pik|1 Ağustos 2021 - 18 Aralık 2021 tarihleri arasındaki Dolar/TL grafiği.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.fxcm.com/markets/quotes/forex/usdtry/ | başlık = USDTRY Forex Price, Live Charts and Quotes | erişimtarihi = 18 Aralık 2021 | dil = İngilizce | çalışma = FXCM Markets | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211218064321/https://www.fxcm.com/markets/quotes/forex/usdtry/ |arşivtarihi= 18 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>]]
[[Dosya:USDTRY 2021-12-18 09-37-31.png|küçükresim|287x287pik|1 Ağustos 2021 - 18 Aralık 2021 tarihleri arasındaki Dolar/TL grafiği.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.fxcm.com/markets/quotes/forex/usdtry/ | başlık = USDTRY Forex Price, Live Charts and Quotes | erişimtarihi = 18 Aralık 2021 | dil = İngilizce | çalışma = FXCM Markets | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211218064321/https://www.fxcm.com/markets/quotes/forex/usdtry/ |arşivtarihi= 18 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>]]


'''2018-22 Türkiye ekonomik krizi''', Türkiye'de devam eden ve [[finansal bulaşma]] ve [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AKP]] yüzünden uluslararası yansımaları olan bir [[finansal krizler|ekonomik kriz]]dir.
'''2018-22 Türkiye ekonomik krizi''', Türkiye'de devam eden ve [[finansal bulaşma]] ve kur saldırıları nedeniyle bir [[finansal krizler|ekonomik kriz]]dir.


[[Türk lirası]]nın değer kaybı, yüksek [[enflasyon]], artan [[borç]] ve karşılık gelen kredi temerrütleri, krizin öne çıkan özellikleridir.
[[Türk lirası]]nın değer kaybı, yüksek [[enflasyon]], artan [[borç]] ve karşılık gelen kredi temerrütleri, krizin öne çıkan özellikleridir.
21. satır: 21. satır:
{{başlık genişlet}}
{{başlık genişlet}}


Yılın ilk çeyreğinde yüzde 7,2, ikinci çeyreğinde yüzde 5,3 büyüyen [[Türkiye ekonomisi]], ağustos ayında yaşanan spekülatif kur atakları ve küresel ekonomideki gelişmelere rağmen üçüncü çeyrekte yüzde 1,6'lık büyüme gerçekleştirdi. Türkiye, [[15 Temmuz Darbe Girişimi|2016'da darbe girişimi]]'nin olduğu üçüncü çeyrekteki gerilemenin ardından 8 çeyrek üst üste büyüme başarısı gösterdi.
Öncelikle TL'nin değer kaybı şeklinde kendini gösteren krizin nedeni olarak; [[Türkiye ekonomisi]]ndeki yüksek [[Cari denge|cari açık]] ve yabancı para borcu, [[Türkiye cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın artan otoriterliği ve [[faiz]] politikasına ilişkin alışılmışın dışındaki fikirleri gösterilmektedir.<ref name=economist>{{Web kaynağı | url = https://www.economist.com/finance-and-economics/2018/05/19/how-turkey-fell-from-investment-darling-to-junk-rated-emerging-market | başlık = How Turkey fell from investment darling to junk-rated emerging market | tarih = 19 Mayıs 2018 | iş = The Economist | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180612184043/https://www.economist.com/finance-and-economics/2018/05/19/how-turkey-fell-from-investment-darling-to-junk-rated-emerging-market | arşivtarihi = 12 Haziran 2018 | erişimtarihi = 3 Haziran 2018 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name=e101>{{Web kaynağı | url = http://foreignpolicy.com/2018/05/25/erdogan-is-a-mad-economist-and-turkey-is-his-laboratory/ | başlık = Erdogan Is Failing Economics 101 | tarih = 25 Mayıs 2018 | yayımcı = Foreign Policy | yazar = Borzou Daragahi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180613112733/https://foreignpolicy.com/2018/05/25/erdogan-is-a-mad-economist-and-turkey-is-his-laboratory/ | arşivtarihi = 13 Haziran 2018 | erişimtarihi = 3 Haziran 2018 | ölüurl = hayır }}</ref> Bu sürece etki eden diğer gelişmeler ise şunlardır:

[[Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi|Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi]] ile bakanlıkların sayısı azaltılarak ekonomide tek elden yönetime geçildi. Bu kapsamda Hazine Müsteşarlığı ile Maliye Bakanlığı birleştirilerek Hazine ve Maliye Bakanlığı oluşturuldu. Ekonominin koordinasyonunu da sağlayan Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine [[Berat Albayrak]] getirildi.

Rahip [[Andrew Brunson]]'un davası nedeniyle [[Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri|Türkiye-ABD ilişkileri]]<nowiki/>nde yaşanan gerilim piyasalara yansırken, ağustosta başlayan spekülatif saldırılar, kur ve faiz başta olmak üzere temel göstergelerde bozulmalara neden oldu. [[Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi|Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi]] ile spekülatif saldırılar karşısında hızlı ve etkili kararlar alınarak yürürlüğe konuldu.

Kurun etkisiyle yükselen ve ekimde yüzde 25,24 ile tepe noktasına ulaşan enflasyon, yürütülen sıkı para ve maliye politikası, alınan önlemler ve başlatılan Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı'nın etkisiyle düşüş trendine girdi, kasımda yüzde 21,62 oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ekonomide-2018-boyle-gecti-/1341833|başlık=Ekonomide 2018 böyle geçti|erişimtarihi=2022-10-08|çalışma=www.aa.com.tr}}</ref>

* 2018 Yılında Türkiye'ye karşı yapılan kur saldırıları


* Ülkedeki hukuk dışı uygulamaların yaygınlaşması neticesinde yatırım güvencesinin azalması
* [[Faiz]] indirimleri<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/tl-faiz-indirimi-sinyali-verildi-gunden-bu-yana-yuzde-25-deger-kaybetti-6782763/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Kasım 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211122094217/https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/tl-faiz-indirimi-sinyali-verildi-gunden-bu-yana-yuzde-25-deger-kaybetti-6782763/ |arşivtarihi=22 Kasım 2021 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59332074 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211221140454/https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59332074 |arşivtarihi=21 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.yeniakit.com.tr/haber/faiz-indirimi-surerse-dolar-ne-kadar-olur-1604142.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211221153321/https://www.yeniakit.com.tr/haber/faiz-indirimi-surerse-dolar-ne-kadar-olur-1604142.html |arşivtarihi=21 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.webtekno.com/faiz-kararina-ekonomistlerden-gelen-ilk-tepkiler-h117448.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211222133047/https://www.webtekno.com/faiz-kararina-ekonomistlerden-gelen-ilk-tepkiler-h117448.html |arşivtarihi=22 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>
* [[Faiz]] indirimleri<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/tl-faiz-indirimi-sinyali-verildi-gunden-bu-yana-yuzde-25-deger-kaybetti-6782763/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Kasım 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211122094217/https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/tl-faiz-indirimi-sinyali-verildi-gunden-bu-yana-yuzde-25-deger-kaybetti-6782763/ |arşivtarihi=22 Kasım 2021 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59332074 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211221140454/https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59332074 |arşivtarihi=21 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.yeniakit.com.tr/haber/faiz-indirimi-surerse-dolar-ne-kadar-olur-1604142.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211221153321/https://www.yeniakit.com.tr/haber/faiz-indirimi-surerse-dolar-ne-kadar-olur-1604142.html |arşivtarihi=21 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.webtekno.com/faiz-kararina-ekonomistlerden-gelen-ilk-tepkiler-h117448.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211222133047/https://www.webtekno.com/faiz-kararina-ekonomistlerden-gelen-ilk-tepkiler-h117448.html |arşivtarihi=22 Aralık 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>
* Merkez Bankası'nın brüt rezervlerindeki ciddi azalma<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/dolarda-rekorlar-haftasi-s400-biden-faiz-6075021/ | başlık = Dolarda rekorlar haftası: S400, Biden, faiz… | erişimtarihi = 4 Kasım 2020 | dil = Türkçe | çalışma = www.sozcu.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201013000641/https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/dolarda-rekorlar-haftasi-s400-biden-faiz-6075021/ | arşivtarihi = 13 Ekim 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>
* Merkez Bankası'nın brüt rezervlerindeki ciddi azalma<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/dolarda-rekorlar-haftasi-s400-biden-faiz-6075021/ | başlık = Dolarda rekorlar haftası: S400, Biden, faiz… | erişimtarihi = 4 Kasım 2020 | dil = Türkçe | çalışma = www.sozcu.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201013000641/https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/dolarda-rekorlar-haftasi-s400-biden-faiz-6075021/ | arşivtarihi = 13 Ekim 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>
31. satır: 38. satır:
* Dış siyasetteki tansiyon artışı (Fransa ve Yunanistan ile yaşanan politik çatışmalar, ABD ve AB tarafından yaptırım söylemleri vb.)
* Dış siyasetteki tansiyon artışı (Fransa ve Yunanistan ile yaşanan politik çatışmalar, ABD ve AB tarafından yaptırım söylemleri vb.)
* Ayasofya'nın müze statüsünden camiye dönüştürülmesi<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ayasofya-nin-camiye-cevrilmesi-karari-ve-teo-politik-tepkiler/1913722 | başlık = Ayasofya’nın camiye çevrilmesi kararı ve teo-politik tepkiler | erişimtarihi = 6 Temmuz 2021 | çalışma = www.aa.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200912034633/https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ayasofya-nin-camiye-cevrilmesi-karari-ve-teo-politik-tepkiler/1913722 | arşivtarihi = 12 Eylül 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.dw.com/tr/uluslararas%C4%B1-toplumun-ayasofya-tepkisi/a-54136620 | başlık = Uluslararası toplumun Ayasofya tepkisi {{!}} DW {{!}} 11.07.2020 | erişimtarihi = 6 Temmuz 2021 | dil = tr-TR | çalışma = DW.COM | ad = Deutsche | soyadı = Welle (www.dw.com) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200712090703/https://www.dw.com/tr/uluslararas%C4%B1-toplumun-ayasofya-tepkisi/a-54136620 | arşivtarihi = 12 Temmuz 2020}}</ref>
* Ayasofya'nın müze statüsünden camiye dönüştürülmesi<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ayasofya-nin-camiye-cevrilmesi-karari-ve-teo-politik-tepkiler/1913722 | başlık = Ayasofya’nın camiye çevrilmesi kararı ve teo-politik tepkiler | erişimtarihi = 6 Temmuz 2021 | çalışma = www.aa.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200912034633/https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ayasofya-nin-camiye-cevrilmesi-karari-ve-teo-politik-tepkiler/1913722 | arşivtarihi = 12 Eylül 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.dw.com/tr/uluslararas%C4%B1-toplumun-ayasofya-tepkisi/a-54136620 | başlık = Uluslararası toplumun Ayasofya tepkisi {{!}} DW {{!}} 11.07.2020 | erişimtarihi = 6 Temmuz 2021 | dil = tr-TR | çalışma = DW.COM | ad = Deutsche | soyadı = Welle (www.dw.com) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200712090703/https://www.dw.com/tr/uluslararas%C4%B1-toplumun-ayasofya-tepkisi/a-54136620 | arşivtarihi = 12 Temmuz 2020}}</ref>
* Sosyal Medya üzerinden yapılan [[dezenformasyon]] yapılması<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ntv.com.tr/teknoloji/sosyal-medya-dezenformasyonu-kitlelerle-yayginlasiyor,dlp7WPb3N0SF6kmj8vJUUw|başlık=Sosyal medya dezenformasyonu kitlelerle yaygınlaşıyor|erişimtarihi=2022-10-08|dil=tr|çalışma=www.ntv.com.tr}}</ref>


== Etkileri ==
== Etkileri ==


===Döviz kuru===
===Döviz kuru===
Merkez Bankası'nın verilerine göre, 1 Ocak 2018 tarihinde 3.78 lira seviyesinde bulunan [[Dolar]] kuru, 20 Aralık 2021 tarihi itibarıyla 18.36 lira seviyesine yükselerek rekor bir yükseliş gösterdi; bu da son 10 yılda yüzde 600'den fazla yükselişe denk geldi. Aynı dönemin başında 4,54 liraya denk gelen Avrupa para birimi [[Euro]] ise, kriz sırasında 20,74 düzeyine yükseldi.<ref>{{Web kaynağı |url=https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?%2Fevds%2FserieMarket%2F#collapse_2 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=13 Mart 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201230191405/https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?%2Fevds%2FserieMarket%2F#collapse_2 |arşivtarihi=30 Aralık 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>
Merkez Bankası'nın verilerine göre, 1 Ocak 2018 tarihinde 3.78 lira seviyesinde bulunan [[Dolar]] kuru, Türkiye'ye karşı kur saldırıları nedeniyle 20 Aralık 2021 tarihi itibarıyla 18.36 lira seviyesine yükselerek rekor bir yükseliş gösterdi; bu da son 10 yılda yüzde 600'den fazla yükselişe denk geldi. Aynı dönemin başında 4,54 liraya denk gelen Avrupa para birimi [[Euro]] ise, kriz sırasında 20,74 düzeyine yükseldi.<ref>{{Web kaynağı |url=https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?%2Fevds%2FserieMarket%2F#collapse_2 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=13 Mart 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201230191405/https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?%2Fevds%2FserieMarket%2F#collapse_2 |arşivtarihi=30 Aralık 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>


[[Amerikan doları|Dolar]] kuru, 11 Ekim 2021 itibarıyla 9₺'yi,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.haberturk.com/dolar-9-lirayi-asti-dolar-ne-kadar-oldu-dolar-kac-tl-3218452-ekonomi | başlık = Dolar ne kadar oldu? | erişimtarihi = 14 Ekim 2021 | tarih = 11 Ekim 2021 | dil = Türkçe | çalışma = hthayat.haberturk.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211016121453/https://www.haberturk.com/dolar-9-lirayi-asti-dolar-ne-kadar-oldu-dolar-kac-tl-3218452-ekonomi | arşivtarihi = 16 Ekim 2021}}</ref>, 12₺ Kasım 2021 itibarıyla 10₺'yi<ref>{{Web kaynağı |url=https://tele1.com.tr/dolar-999-tlyi-gorerek-rekor-tazeledi-506200/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=12 Kasım 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211112183151/https://tele1.com.tr/dolar-999-tlyi-gorerek-rekor-tazeledi-506200/ |arşivtarihi=12 Kasım 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> aştı. "Kara Salı" olarak da anılan<ref>{{haber kaynağı |başlık=Dünya basını, TL'nin 'Kara Salı'sı ile ilgili olarak bir konuda hemfikir: Buna Erdoğan'ın söyledikleri ve politikaları sebep oldu |url=https://t24.com.tr/haber/dunya-basini-tl-nin-kara-sali-si-ile-ilgili-olarak-bir-konuda-hemfikir-buna-erdogan-in-soyledikleri-ve-politikalari-sebep-oldu,995668 |yayıncı=T24 |tarih=24 Kasım 2021 |erişimtarihi=16 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211124181449/http://t24.com.tr/haber/dunya-basini-tl-nin-kara-sali-si-ile-ilgili-olarak-bir-konuda-hemfikir-buna-erdogan-in-soyledikleri-ve-politikalari-sebep-oldu,995668 |arşivtarihi=24 Kasım 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> 23 Kasım 2021 gününde dolar önce 12<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/piyasalarda-son-durum-1-dolar-13-lirayi-da-asti-art-arda-rekorlar-23-kasim-2021-1886982 | başlık = Piyasalarda son durum: 1 Dolar 13 lirayı da aştı! Art arda rekorlar (23 Kasım 2021) | erişimtarihi = 23 Kasım 2021 | dil = Türkçe | çalışma = www.cumhuriyet.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211123135910/https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/piyasalarda-son-durum-1-dolar-13-lirayi-da-asti-art-arda-rekorlar-23-kasim-2021-1886982 | arşivtarihi = 23 Kasım 2021}}</ref>, sonra 13₺'yi gördü ve böylelikle dolar, 1 günde 2₺ artarak rekora imza attı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.bloomberght.com/dolartl-12-yi-asti-2292620 | başlık = Dolar/TL 13'ü de aştı | erişimtarihi = 23 Kasım 2021 | tarih = 23 Kasım 2021 | dil = Türkçe | çalışma = BloombergHT | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211123111307/https://www.bloomberght.com/dolartl-12-yi-asti-2292620 | arşivtarihi = 23 Kasım 2021}}</ref> 14 Aralık 2021 itibarıyla, [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası|Merkez Bankası]]'nın müdahalelerine rağmen 14₺'yi,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.bloomberght.com/dolartl-14-u-asarak-rekor-kirdi-2294121 | başlık = Dolar/TL 14'ü aşarak rekor kırdı | erişimtarihi = 14 Aralık 2021 | tarih = 13 Aralık 2021 | dil = Türkçe | çalışma = BloombergHT | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211213064051/https://www.bloomberght.com/dolartl-14-u-asarak-rekor-kirdi-2294121 | arşivtarihi = 13 Aralık 2021}}</ref> 16 Aralık'ta ise 15₺'yi aştı. 17 Aralık'ta ise önce 16₺'yi,<ref>{{Web kaynağı | url = https://tr.investing.com/news/forex-news/dolartl-16-seviyesini-ast-2240161 | başlık = Dolar/TL 16 seviyesini aştı Yazar Investing.com | erişimtarihi = 17 Aralık 2021 | dil = tr-tr | çalışma = Investing.com Türkiye | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211217064413/https://tr.investing.com/news/forex-news/dolartl-16-seviyesini-ast-2240161 |arşivtarihi= 17 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>sonra 17₺'yi aştı<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.bloomberght.com/dolartl-tcmb-sonrasi-17-yi-asarak-rekor-kirdi-2294609 | başlık = Dolar/TL TCMB sonrası 17'yi aşarak rekor kırdı | erişimtarihi = 17 Aralık 2021 | tarih = 17 Aralık 2021 | dil = Türkçe | çalışma = BloombergHT | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211217104621/https://www.bloomberght.com/dolartl-tcmb-sonrasi-17-yi-asarak-rekor-kirdi-2294609 |arşivtarihi= 17 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> Dolar kurunun 20 Aralık 2021 günü 18.36₺'ye yükselerek tarihi rekora ulaşması<ref>{{Web kaynağı | başlık = USD/TRY Historical Data | url = https://www.investing.com/currencies/usd-try-historical-data | website = Investing | erişimtarihi = 4 Mayıs 2022 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130625181748/https://www.investing.com/currencies/usd-try-historical-data | arşivtarihi = 25 Haziran 2013}}</ref> üzerine [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası|Merkez Bankası]] piyasaya 5. kez müdahale etti<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2021/DUY2021-60 | başlık = TCMB - Doğrudan Döviz Müdahalesine İlişkin Basın Duyurusu (2021-60) | erişimtarihi = 17 Aralık 2021 | dil = Türkçe | çalışma = www.tcmb.gov.tr | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211217105318/https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2021/DUY2021-60 |arşivtarihi= 17 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> ve hükümet, vadeli mevduat hesaplarında tutulan Türk Lirası'nın vade sonunda dolar, euro veya sterlin karşısında faiz oranından daha fazla artması durumunda aradaki fark ödenmesini gerektiren ve "kur korumalı mevduat sistemi" adıyla bilinen uygulamayı başlatarak, TL'nin değer kaybını yavaşlattı. Dolar kuru bu sayede 11.86₺ seviyesine indi, fakat ilerleyen gün ve haftalarda düşük hızlı artışını sürdürerek, Mayıs 2022'den itibaren 16₺ düzeyinin üzerine yerleşti.
[[Amerikan doları|Dolar]] kuru, 11 Ekim 2021 itibarıyla 9₺'yi,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.haberturk.com/dolar-9-lirayi-asti-dolar-ne-kadar-oldu-dolar-kac-tl-3218452-ekonomi | başlık = Dolar ne kadar oldu? | erişimtarihi = 14 Ekim 2021 | tarih = 11 Ekim 2021 | dil = Türkçe | çalışma = hthayat.haberturk.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211016121453/https://www.haberturk.com/dolar-9-lirayi-asti-dolar-ne-kadar-oldu-dolar-kac-tl-3218452-ekonomi | arşivtarihi = 16 Ekim 2021}}</ref>, 12₺ Kasım 2021 itibarıyla 10₺'yi<ref>{{Web kaynağı |url=https://tele1.com.tr/dolar-999-tlyi-gorerek-rekor-tazeledi-506200/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=12 Kasım 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211112183151/https://tele1.com.tr/dolar-999-tlyi-gorerek-rekor-tazeledi-506200/ |arşivtarihi=12 Kasım 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> aştı. "Kara Salı" olarak da anılan<ref>{{haber kaynağı |başlık=Dünya basını, TL'nin 'Kara Salı'sı ile ilgili olarak bir konuda hemfikir: Buna Erdoğan'ın söyledikleri ve politikaları sebep oldu |url=https://t24.com.tr/haber/dunya-basini-tl-nin-kara-sali-si-ile-ilgili-olarak-bir-konuda-hemfikir-buna-erdogan-in-soyledikleri-ve-politikalari-sebep-oldu,995668 |yayıncı=T24 |tarih=24 Kasım 2021 |erişimtarihi=16 Aralık 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20211124181449/http://t24.com.tr/haber/dunya-basini-tl-nin-kara-sali-si-ile-ilgili-olarak-bir-konuda-hemfikir-buna-erdogan-in-soyledikleri-ve-politikalari-sebep-oldu,995668 |arşivtarihi=24 Kasım 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> 23 Kasım 2021 gününde dolar önce 12<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/piyasalarda-son-durum-1-dolar-13-lirayi-da-asti-art-arda-rekorlar-23-kasim-2021-1886982 | başlık = Piyasalarda son durum: 1 Dolar 13 lirayı da aştı! Art arda rekorlar (23 Kasım 2021) | erişimtarihi = 23 Kasım 2021 | dil = Türkçe | çalışma = www.cumhuriyet.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211123135910/https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/piyasalarda-son-durum-1-dolar-13-lirayi-da-asti-art-arda-rekorlar-23-kasim-2021-1886982 | arşivtarihi = 23 Kasım 2021}}</ref>, sonra 13₺'yi gördü ve böylelikle dolar, 1 günde 2₺ artarak rekora imza attı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.bloomberght.com/dolartl-12-yi-asti-2292620 | başlık = Dolar/TL 13'ü de aştı | erişimtarihi = 23 Kasım 2021 | tarih = 23 Kasım 2021 | dil = Türkçe | çalışma = BloombergHT | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211123111307/https://www.bloomberght.com/dolartl-12-yi-asti-2292620 | arşivtarihi = 23 Kasım 2021}}</ref> 14 Aralık 2021 itibarıyla, [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası|Merkez Bankası]]'nın müdahalelerine rağmen 14₺'yi,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.bloomberght.com/dolartl-14-u-asarak-rekor-kirdi-2294121 | başlık = Dolar/TL 14'ü aşarak rekor kırdı | erişimtarihi = 14 Aralık 2021 | tarih = 13 Aralık 2021 | dil = Türkçe | çalışma = BloombergHT | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211213064051/https://www.bloomberght.com/dolartl-14-u-asarak-rekor-kirdi-2294121 | arşivtarihi = 13 Aralık 2021}}</ref> 16 Aralık'ta ise 15₺'yi aştı. 17 Aralık'ta ise önce 16₺'yi,<ref>{{Web kaynağı | url = https://tr.investing.com/news/forex-news/dolartl-16-seviyesini-ast-2240161 | başlık = Dolar/TL 16 seviyesini aştı Yazar Investing.com | erişimtarihi = 17 Aralık 2021 | dil = tr-tr | çalışma = Investing.com Türkiye | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211217064413/https://tr.investing.com/news/forex-news/dolartl-16-seviyesini-ast-2240161 |arşivtarihi= 17 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>sonra 17₺'yi aştı<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.bloomberght.com/dolartl-tcmb-sonrasi-17-yi-asarak-rekor-kirdi-2294609 | başlık = Dolar/TL TCMB sonrası 17'yi aşarak rekor kırdı | erişimtarihi = 17 Aralık 2021 | tarih = 17 Aralık 2021 | dil = Türkçe | çalışma = BloombergHT | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211217104621/https://www.bloomberght.com/dolartl-tcmb-sonrasi-17-yi-asarak-rekor-kirdi-2294609 |arşivtarihi= 17 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> Dolar kurunun 20 Aralık 2021 günü 18.36₺'ye yükselerek tarihi rekora ulaşması<ref>{{Web kaynağı | başlık = USD/TRY Historical Data | url = https://www.investing.com/currencies/usd-try-historical-data | website = Investing | erişimtarihi = 4 Mayıs 2022 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130625181748/https://www.investing.com/currencies/usd-try-historical-data | arşivtarihi = 25 Haziran 2013}}</ref> üzerine [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası|Merkez Bankası]] piyasaya 5. kez müdahale etti<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2021/DUY2021-60 | başlık = TCMB - Doğrudan Döviz Müdahalesine İlişkin Basın Duyurusu (2021-60) | erişimtarihi = 17 Aralık 2021 | dil = Türkçe | çalışma = www.tcmb.gov.tr | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211217105318/https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2021/DUY2021-60 |arşivtarihi= 17 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> ve hükümet, vadeli mevduat hesaplarında tutulan Türk Lirası'nın vade sonunda dolar, euro veya sterlin karşısında faiz oranından daha fazla artması durumunda aradaki fark ödenmesini gerektiren ve "kur korumalı mevduat sistemi" adıyla bilinen uygulamayı başlatarak, TL'nin değer kaybını yavaşlattı. Dolar kuru bu sayede 11.86₺ seviyesine indi, fakat ilerleyen gün ve haftalarda düşük hızlı artışını sürdürerek, Mayıs 2022'den itibaren 16₺ düzeyinin üzerine yerleşti.
46. satır: 54. satır:
Dolar kurunu düşük tutmak için TCMB rezervlerinden 128 milyar ABD Doları satıldığı şeklindeki "[[128 milyar dolar tartışması|128 Milyar Dolar nerede]]" iddiası hükümet tarafından yalanlanırken; [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]] eski Başkanı [[Süreyya Serdengeçti]] satılan miktarın 128 milyar değil, 140 milyar dolar olduğunu belirtti.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/eski-merkez-bankasi-baskani-serdengecti-ekonomi-teorisinde-faiz-degil-enflasyon-onceliklidir-1886631|başlık=Kaybolan 128 değil 140 Milyar Dolar Dedi|erişimtarihi=28 Kasım 2021|tarih=28 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211128184129/https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/eski-merkez-bankasi-baskani-serdengecti-ekonomi-teorisinde-faiz-degil-enflasyon-onceliklidir-1886631|arşivtarihi=28 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref>
Dolar kurunu düşük tutmak için TCMB rezervlerinden 128 milyar ABD Doları satıldığı şeklindeki "[[128 milyar dolar tartışması|128 Milyar Dolar nerede]]" iddiası hükümet tarafından yalanlanırken; [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]] eski Başkanı [[Süreyya Serdengeçti]] satılan miktarın 128 milyar değil, 140 milyar dolar olduğunu belirtti.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/eski-merkez-bankasi-baskani-serdengecti-ekonomi-teorisinde-faiz-degil-enflasyon-onceliklidir-1886631|başlık=Kaybolan 128 değil 140 Milyar Dolar Dedi|erişimtarihi=28 Kasım 2021|tarih=28 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211128184129/https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/eski-merkez-bankasi-baskani-serdengecti-ekonomi-teorisinde-faiz-degil-enflasyon-onceliklidir-1886631|arşivtarihi=28 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref>


Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası EVDS Çalışma Grubu verisine göre 5 Ocak 2018 tarihindeki brüt döviz rezervi 87,466 milyar dolar, 23 Ekim 2020 tarihinde 45,086 milyar dolardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/dashboard/4687 | başlık = EVDS {{!}} TCMB Rezervi | erişimtarihi = 3 Kasım 2020 | çalışma = evds2.tcmb.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200502174306/https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?%2Fevds%2Fdashboard%2F4687 | arşivtarihi = 2 Mayıs 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verisine göre Eylül 2018 tarihindeki brüt döviz rezervi 84,7 milyar dolar, Şubat 2020'de Ekonomi yönetiminin tedbirleriyle 104 milyar dolara ulaştı<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.bloomberght.com/merkez-in-brut-doviz-rezervleri-1-milyar-dolar-artti-2247047|başlık=Merkez'in brüt döviz rezervleri 1 milyar dolar arttı|erişimtarihi=2022-10-08|tarih=2020-02-20|dil=tr|çalışma=BloombergHT}}</ref>


===Enflasyon===
===Enflasyon===
[[Türkiye İstatistik Kurumu]] (TÜİK), Aralık ayında [[Tüketici fiyat endeksi|Tüketici Fiyat Endeksi]]'nin (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 13,58 arttığını, TÜFE'nin yıllık bazda ise yüzde 36,08'e yükseldiğini açıkladı. Böylece yıllık enflasyon, Eylül 2002'den bu yana en üst düzeye yükseldi.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59857120 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=4 Ocak 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220103230540/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59857120 |arşivtarihi=3 Ocak 2022 |ölüurl=hayır }}</ref> TÜİK'in 4 Nisan 2022 tarihinde yaptığı açıklama, enflasyon oranının yüzde 61,14'e çıktığını gösterdi.
[[Türkiye İstatistik Kurumu|TÜİK]]'in Verilerine göre Tüketici Fiyat Endeksi Eylül 2022'de bir önceki aya göre yüzde 3,08, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 52,40, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 83,45 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 59,91 olarak gerçekleşti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.trthaber.com/haber/guncel/eylul-ayi-enflasyon-rakamlari-aciklandi-tuik-2022-eylul-enflasyon-orani-713504.html|başlık=Eylül ayı enflasyon rakamları açıklandı… TÜİK 2022 Eylül enflasyon oranı...|erişimtarihi=2022-10-08|dil=tr|çalışma=www.trthaber.com}}</ref>

Enflasyon nedeniyle Türkiye'de ucuz ürün satışlarında uzun kuyruklar görülmeye ve belirli alanlarda ürün yokluğu hissedilmeye başladı. Yurdun dört bir yanında şeker, un, yağ bulunamazken<ref>{{Haber kaynağı|url=https://haberglobal.com.tr/ekonomi/marketlerde-neden-seker-yok-ham-madde-uretiminde-sikinti-var-sekere-zam-kapida-143585|başlık=Marketlerde Şeker Yok!|erişimtarihi=28 Kasım 2021|tarih=28 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211128183956/https://haberglobal.com.tr/ekonomi/marketlerde-neden-seker-yok-ham-madde-uretiminde-sikinti-var-sekere-zam-kapida-143585|arşivtarihi=28 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref> ekmek kuyrukları yeniden baş gösterdi. Ayrıca bazı marketlerde ve bakkalarda temel tüketim maddelerine satış sınırlaması getirildi.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/gelecek-partili-ozcan-paylasti-ankarada-yagmur-altinda-ekmek-kuyrugu-1888187|başlık=Türkiye bir kez daha kuyruklar ile tanıştı.|erişimtarihi=28 Kasım 2021|tarih=28 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211127224145/https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/gelecek-partili-ozcan-paylasti-ankarada-yagmur-altinda-ekmek-kuyrugu-1888187|arşivtarihi=27 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref>

==İflaslar==
Kriz nedeniyle pek çok küçük ve orta boy işletme iflas etti. 2020 yılında 24 bin 136 gerçek kişi ticari işletme ve 15 bin 366 şirket kapandı.


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==

Sayfanın 20.21, 8 Ekim 2022 tarihindeki hâli

1 Ağustos 2021 - 18 Aralık 2021 tarihleri arasındaki Dolar/TL grafiği.[1]

2018-22 Türkiye ekonomik krizi, Türkiye'de devam eden ve finansal bulaşma ve kur saldırıları nedeniyle bir ekonomik krizdir.

Türk lirasının değer kaybı, yüksek enflasyon, artan borç ve karşılık gelen kredi temerrütleri, krizin öne çıkan özellikleridir.

Kriz, liranın dalgalanmalar hâlinde büyük oranda değer kaybetmesiyle görünür olmaya başladı ve sonraki aşamada, ödenemeyen borçlar ve ekonomik daralma ile daha derin bir boyuta ulaştı. Enflasyon oranı çift hanelerde takılıp kalınca stagflasyon ortaya çıktı. Cumhuriyet tarihinde ilk defa kamunun faiz borcu, anapara borcunu geçti.[2] Kriz, kolay kredi ve devlet bütçesiyle desteklenen inşaat sektörü patlamasının yarattığı, Erdoğan liderliğindeki ekonomik büyüme döneminin sonunu getirdi.[3]


15 Eylül 2016'dan 19 Kasım 2021'e kadar olan Dolar/TL grafiği
[4]

TL'nin değer kaybına neden olan bazı olaylar

Yılın ilk çeyreğinde yüzde 7,2, ikinci çeyreğinde yüzde 5,3 büyüyen Türkiye ekonomisi, ağustos ayında yaşanan spekülatif kur atakları ve küresel ekonomideki gelişmelere rağmen üçüncü çeyrekte yüzde 1,6'lık büyüme gerçekleştirdi. Türkiye, 2016'da darbe girişimi'nin olduğu üçüncü çeyrekteki gerilemenin ardından 8 çeyrek üst üste büyüme başarısı gösterdi.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile bakanlıkların sayısı azaltılarak ekonomide tek elden yönetime geçildi. Bu kapsamda Hazine Müsteşarlığı ile Maliye Bakanlığı birleştirilerek Hazine ve Maliye Bakanlığı oluşturuldu. Ekonominin koordinasyonunu da sağlayan Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine Berat Albayrak getirildi.

Rahip Andrew Brunson'un davası nedeniyle Türkiye-ABD ilişkilerinde yaşanan gerilim piyasalara yansırken, ağustosta başlayan spekülatif saldırılar, kur ve faiz başta olmak üzere temel göstergelerde bozulmalara neden oldu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile spekülatif saldırılar karşısında hızlı ve etkili kararlar alınarak yürürlüğe konuldu.

Kurun etkisiyle yükselen ve ekimde yüzde 25,24 ile tepe noktasına ulaşan enflasyon, yürütülen sıkı para ve maliye politikası, alınan önlemler ve başlatılan Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı'nın etkisiyle düşüş trendine girdi, kasımda yüzde 21,62 oldu.[5]

  • 2018 Yılında Türkiye'ye karşı yapılan kur saldırıları

Etkileri

Döviz kuru

Merkez Bankası'nın verilerine göre, 1 Ocak 2018 tarihinde 3.78 lira seviyesinde bulunan Dolar kuru, Türkiye'ye karşı kur saldırıları nedeniyle 20 Aralık 2021 tarihi itibarıyla 18.36 lira seviyesine yükselerek rekor bir yükseliş gösterdi; bu da son 10 yılda yüzde 600'den fazla yükselişe denk geldi. Aynı dönemin başında 4,54 liraya denk gelen Avrupa para birimi Euro ise, kriz sırasında 20,74 düzeyine yükseldi.[14]

Dolar kuru, 11 Ekim 2021 itibarıyla 9₺'yi,[15], 12₺ Kasım 2021 itibarıyla 10₺'yi[16] aştı. "Kara Salı" olarak da anılan[17] 23 Kasım 2021 gününde dolar önce 12[18], sonra 13₺'yi gördü ve böylelikle dolar, 1 günde 2₺ artarak rekora imza attı.[19] 14 Aralık 2021 itibarıyla, Merkez Bankası'nın müdahalelerine rağmen 14₺'yi,[20] 16 Aralık'ta ise 15₺'yi aştı. 17 Aralık'ta ise önce 16₺'yi,[21]sonra 17₺'yi aştı[22] Dolar kurunun 20 Aralık 2021 günü 18.36₺'ye yükselerek tarihi rekora ulaşması[23] üzerine Merkez Bankası piyasaya 5. kez müdahale etti[24] ve hükümet, vadeli mevduat hesaplarında tutulan Türk Lirası'nın vade sonunda dolar, euro veya sterlin karşısında faiz oranından daha fazla artması durumunda aradaki fark ödenmesini gerektiren ve "kur korumalı mevduat sistemi" adıyla bilinen uygulamayı başlatarak, TL'nin değer kaybını yavaşlattı. Dolar kuru bu sayede 11.86₺ seviyesine indi, fakat ilerleyen gün ve haftalarda düşük hızlı artışını sürdürerek, Mayıs 2022'den itibaren 16₺ düzeyinin üzerine yerleşti.

TCMB döviz rezervleri

2018 yılı itibarıyla etkisini göstermeye başlayan döviz ve borç krizi, sosyal ve ekonomik olarak en çok döviz kurları ve Merkez Bankasının döviz rezervleri üzerinde hissedilmiştir.

Merkez Bankasının piyasalar tarafından önemle takip edilen döviz rezervleri, 2018 sonrası önemli düzeyde düştü; 2018 yılı Ocak ayında 77.9 milyar dolar olan net döviz rezervi,[25] 2022 yılı Ocak ayı itibarıyla 7.9 milyar dolara geriledi.[26]

Dolar kurunu düşük tutmak için TCMB rezervlerinden 128 milyar ABD Doları satıldığı şeklindeki "128 Milyar Dolar nerede" iddiası hükümet tarafından yalanlanırken; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski Başkanı Süreyya Serdengeçti satılan miktarın 128 milyar değil, 140 milyar dolar olduğunu belirtti.[27]

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verisine göre Eylül 2018 tarihindeki brüt döviz rezervi 84,7 milyar dolar, Şubat 2020'de Ekonomi yönetiminin tedbirleriyle 104 milyar dolara ulaştı[28]

Enflasyon

TÜİK'in Verilerine göre Tüketici Fiyat Endeksi Eylül 2022'de bir önceki aya göre yüzde 3,08, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 52,40, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 83,45 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 59,91 olarak gerçekleşti.[29]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "USDTRY Forex Price, Live Charts and Quotes". FXCM Markets (İngilizce). 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2021. 
  2. ^ "Cumhuriyet tarihinde bir ilk: Faiz ödemeleri anaparayı geçti". Sol. 4 Mayıs 2022. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  3. ^ Jack Ewing (17 Ağustos 2018). "Life in Turkey Now: Tough Talk, but Fears of Drug Shortages". New York Times. 7 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  4. ^ "Dolar Grafik Verileri (2021, bugün, haftalık, aylık ve yıllık grafikler) - USD TL Grafiği". dovizgrafik.com. 6 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021. 
  5. ^ "Ekonomide 2018 böyle geçti". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 2022-10-08. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2021. 
  10. ^ "Dolarda rekorlar haftası: S400, Biden, faiz…". www.sozcu.com.tr. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2020. 
  11. ^ "Ayasofya'nın camiye çevrilmesi kararı ve teo-politik tepkiler". www.aa.com.tr. 12 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  12. ^ Welle (www.dw.com), Deutsche. "Uluslararası toplumun Ayasofya tepkisi | DW | 11.07.2020". DW.COM. 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  13. ^ "Sosyal medya dezenformasyonu kitlelerle yaygınlaşıyor". www.ntv.com.tr. Erişim tarihi: 2022-10-08. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  15. ^ "Dolar ne kadar oldu?". hthayat.haberturk.com. 11 Ekim 2021. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021. 
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 
  17. ^ "Dünya basını, TL'nin 'Kara Salı'sı ile ilgili olarak bir konuda hemfikir: Buna Erdoğan'ın söyledikleri ve politikaları sebep oldu". T24. 24 Kasım 2021. 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021. 
  18. ^ "Piyasalarda son durum: 1 Dolar 13 lirayı da aştı! Art arda rekorlar (23 Kasım 2021)". www.cumhuriyet.com.tr. 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021. 
  19. ^ "Dolar/TL 13'ü de aştı". BloombergHT. 23 Kasım 2021. 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021. 
  20. ^ "Dolar/TL 14'ü aşarak rekor kırdı". BloombergHT. 13 Aralık 2021. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021. 
  21. ^ "Dolar/TL 16 seviyesini aştı Yazar Investing.com". Investing.com Türkiye. 17 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021. 
  22. ^ "Dolar/TL TCMB sonrası 17'yi aşarak rekor kırdı". BloombergHT. 17 Aralık 2021. 17 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021. 
  23. ^ "USD/TRY Historical Data". Investing. 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  24. ^ "TCMB - Doğrudan Döviz Müdahalesine İlişkin Basın Duyurusu (2021-60)". www.tcmb.gov.tr. 17 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 
  26. ^ "Merkez'in net rezervi 20 günde 9,2 milyar dolar azaldı". www.sozcu.com.tr. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2020. 
  27. ^ "Kaybolan 128 değil 140 Milyar Dolar Dedi". 28 Kasım 2021. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  28. ^ "Merkez'in brüt döviz rezervleri 1 milyar dolar arttı". BloombergHT. 2020-02-20. Erişim tarihi: 2022-10-08. 
  29. ^ "Eylül ayı enflasyon rakamları açıklandı… TÜİK 2022 Eylül enflasyon oranı..." www.trthaber.com. Erişim tarihi: 2022-10-08. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye_ekonomik_krizi_(2018-günümüz)&oldid=28663678" sayfasından alınmıştır